de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 8 september 2007 (pagina 15)
Gergjev ziet dat het goed is
Jonge dirigenten tonen hun talent in de Gergjev-masterclass. 'Als je alles accentueert, word je er alleen
maar moe van.'
'Wees niet zo objectief', maant Valeri Gergjev. 'Deze muziek is te mooi om dat niet te delen. Je hoeft
niet steeds vier tellen in de maat te slaan, de musici weten zelf wat ze moeten doen. In principe heb je
vakantie!'
Voor het Nederlands Philharmonisch Orkest staat Ivo Meinen, een van de drie jonge dirigenten die hun
talenten mogen vertonen in de masterclass die deel uitmaakt van het Gergjev Festival. Boven het
orkest prijkt een reusachtig videoscherm, dat het publiek toont hoe de deelnemers het ervan af brengen
in het eerste deel van Schuberts Negende.
Gergjev zelf slaat zijn pupillen van terzijde gade, roerloos, met een stevige Beethovenfrons op het
voorhoofd.
Eenmaal op het podium doet hij zijn best om Meines een beetje uit de plooi te krijgen. 'Je ziet eruit
als een intelligente muzikant, een beetje als Otto Klemperer toe hij nog jong was', grapt hij. 'Kun je
het derde deel voor me doen? Ik wil graag zien hoe je danst.'
Het werkt: Meines laat de techniek veel meer los, en begint, wat onzeker nog, de muziek te boetseren in
de lucht. 'Dat is waarin een dirigent geïnteresseerd moet zijn', doceert Gergjev. 'Niet wat hetzelfde
is, maar wat verschillend is. Het aantal repetities doet er niet toe: het gaat om de sfeer die een
dirigent creëert.' Bij Gergjevs assistenten, die menigmaal uren inzeepwerk verrichten voor de maestro
op het nippertje binnengevlogen wordt moet zo'n opmerking wel een grimlachje losmaken.
De tweede deelnemer is de Brit Michael Francis, een ervaren jongeman, naar blijkt, die alles in de strijd
gooit, maar tegelijkertijd rust en overwicht uitstraalt. Gergjev ziet dat het goed is en laat hem vooral
begaan.
Spectaculairder is kandidaat nummer drie, de Amerikaan Gavriel Heine, voor de masterclass voorgedragen
door het orkest van Gergjevs eigen Mariinsky Theater. Hij is meer een Tom Cruise dan een Otto Klemperer.
Borende ogen, een stokloos handenballet met vingers die de klank uit de lucht plukken – hij is een
dirigent met uitgesproken charisma, die veel wil, en het krijgt ook.
Gergjev vindt het te druk. 'Het is goed, maar erg snel', vindt hij. 'Er is meer dan alleen tempo, het
gaat ook om klankcultuur. Als je alles accentueert word je er alleen maar moe van.' En hij toont zijn
stelling aan door alleen maar een inzet te geven, waarna hij demonstratief zijn armen over elkaar slaat
terwijl het orkest verder speelt. 'Wees gerust, je zult beide armen genoeg nodig hebben.'
Heine doet het opnieuw – tot tevredenheid nu. 'Je bent een stuk dichter bij Schuberts hart gekomen',
prijst Gergjev hem. 'En nu applaus voor deze drie helden!'
© Frits van der Waa 2007
