Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 8 september 2007 (pagina 15)

Gergjev ziet dat het goed is


Jonge dirigenten tonen hun talent in de Gergjev-masterclass. 'Als je alles accentueert, word je er alleen maar moe van.'
'Wees niet zo objectief', maant Valeri Gergjev. 'Deze muziek is te mooi om dat niet te delen. Je hoeft niet steeds vier tellen in de maat te slaan, de musici weten zelf wat ze moeten doen. In principe heb je vakantie!'

Voor het Nederlands Philharmonisch Orkest staat Ivo Meinen, een van de drie jonge dirigenten die hun talenten mogen vertonen in de masterclass die deel uitmaakt van het Gergjev Festival. Boven het orkest prijkt een reusachtig videoscherm, dat het publiek toont hoe de deelnemers het ervan af brengen in het eerste deel van Schuberts Negende.

Gergjev zelf slaat zijn pupillen van terzijde gade, roerloos, met een stevige Beethovenfrons op het voorhoofd.

Eenmaal op het podium doet hij zijn best om Meines een beetje uit de plooi te krijgen. 'Je ziet eruit als een intelligente muzikant, een beetje als Otto Klemperer toe hij nog jong was', grapt hij. 'Kun je het derde deel voor me doen? Ik wil graag zien hoe je danst.'

Het werkt: Meines laat de techniek veel meer los, en begint, wat onzeker nog, de muziek te boetseren in de lucht. 'Dat is waarin een dirigent geïnteresseerd moet zijn', doceert Gergjev. 'Niet wat hetzelfde is, maar wat verschillend is. Het aantal repetities doet er niet toe: het gaat om de sfeer die een dirigent creëert.' Bij Gergjevs assistenten, die menigmaal uren inzeepwerk verrichten voor de maestro op het nippertje binnengevlogen wordt moet zo'n opmerking wel een grimlachje losmaken.

De tweede deelnemer is de Brit Michael Francis, een ervaren jongeman, naar blijkt, die alles in de strijd gooit, maar tegelijkertijd rust en overwicht uitstraalt. Gergjev ziet dat het goed is en laat hem vooral begaan.

Spectaculairder is kandidaat nummer drie, de Amerikaan Gavriel Heine, voor de masterclass voorgedragen door het orkest van Gergjevs eigen Mariinsky Theater. Hij is meer een Tom Cruise dan een Otto Klemperer. Borende ogen, een stokloos handenballet met vingers die de klank uit de lucht plukken – hij is een dirigent met uitgesproken charisma, die veel wil, en het krijgt ook.

Gergjev vindt het te druk. 'Het is goed, maar erg snel', vindt hij. 'Er is meer dan alleen tempo, het gaat ook om klankcultuur. Als je alles accentueert word je er alleen maar moe van.' En hij toont zijn stelling aan door alleen maar een inzet te geven, waarna hij demonstratief zijn armen over elkaar slaat terwijl het orkest verder speelt. 'Wees gerust, je zult beide armen genoeg nodig hebben.'

Heine doet het opnieuw – tot tevredenheid nu. 'Je bent een stuk dichter bij Schuberts hart gekomen', prijst Gergjev hem. 'En nu applaus voor deze drie helden!'


© Frits van der Waa 2007