de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 16 januari 2008 (pagina 15)
Kreizberg houdt Sjostakovitsj op triomfale wijze in zijn greep
Prokofjev en Sjostakovitsj door het Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Yakov Kreizberg.
14 januari, Concertgebouw, Amsterdam.
Met Yakov Kreizberg als roerganger heeft het Nederlands Philharmonisch Orkest zich de afgelopen jaren
nog weer steviger in de voorhoede van het landelijk orkestenbestel genesteld. Het is dan ook jammer dat
het programma van afgelopen maandag deze week alleen nog te horen is op de Canarische Eilanden, waarheen
het hele gezelschap op reis gaat.
De enige die in Nederland blijft, is soliste Liza Ferschtman, die andere verplichtingen heeft in Aduard
en Delft. In Las Palmas en op Tenerife vervangt artist-in-residence Julia Fischer haar.
Ferschtman leverde met haar ene vertolking van Prokofjevs Tweede Vioolconcert een zowel artistieke
als atletische prestatie. Schijnbaar moeiteloos steeg ze boven het orkestgeluid uit, en handhaafde een
indringende energie in het mechanische perpetuum mobile dat de componist in de hoekdelen heeft
aangebracht. Het centrale Andante leverde een verkwikkende verdunning, waarin de soliste en de
begeleiders elkaar geraffineerd complementeerden.
Maar pas met Sjostakovitsj' Elfde Symfonie sloeg de vlam werkelijk in de pan. Of het werk nu gaat
over het Russische bloedbad van 1905, of het neerslaan van de Hongaarse opstand uit 1956 deed er niet
toe: hoofdzaak was dat de muziek in staat is een uur lang de oren gespitst te houden. De Elfde
heeft dan wel vier delen, maar is een stuk uit één stuk, waarin Sjostakovitsj woekert met
zijn gegevens, nauwelijks terugvalt op de stoplappen die zijn muziek soms zo stereotiep maken, en een
verzengend betoog afsteekt dat laat horen hoe poëtisch een pauk kan roffelen en hoe plechtstatig
mitraillerend gemoker kan klinken. Kreizberg hield dat alles op triomfale wijze in zijn greep en
verbaasde met overgangen van kolkende orkestmassa's naar ijzingwekkende verstilling die niets aan
intensiteit inboetten.
© Frits van der Waa 2008
