de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 23 oktober 2008
Furieuze fakkels van klank
The pendulum of Kristoffer
Zegers. BVHaast.
Bij eerste beluistering van de cd met elektronisch werk van Kristoffer Zegers denk je algauw dat de
fabrikant een verkeerd schijfje in het doosje heeft gedaan, want er steekt een verzameling van zinken,
trombones en pauken van wal met een onmiskenbaar uit de renaissance afkomstige processiemuziek. Maar
algauw kruipen spookachtige bijklanken binnen en voor je het weet is de 16de-eeuwer Praetorius gelanceerd
tot voorbij Jupiter, meegezogen in een kosmische wervelwind. Gevoel voor dramatiek kan Zegers niet ontzegd
worden.
Er zijn in Nederland weinig componisten die zich richten op de 'pure' elektronische muziek – alleen
voor luidsprekers zogezegd – en Zegers (34) hoort in die categorie tot de meest vooraanstaande.
Overigens is hij ook bekwaam in het combineren van elektronica en levende musici, getuige het stuk
Venlafaxine waarin hij een saxofoonkwartet laat verzengen door furieuze fakkels van klank. In bijna
alle stukken valt op hoe behendig hij laveert tussen verschillende klankwerelden, die reiken van
claustrofobische, onbuigzame geluiden, rechtstreeks uit de oscillator, tot weidse, serene velden vol
glooiende timbres.
Bart Vanhecke: Close my Willing eyes. Het Collectief Walpurgis olv Robin Engelen. Fugalibera.
In België loopt de taalgrens door Brussel, maar de muziekgrens ligt een stuk noordelijker. De
Vlaming Bart Vanhecke (44) weet goed de weg te vinden in de bij ons niet meer zo courante klankwereld van
het serialisme. Zijn werk heeft naast een stevige dissonantiegraad ook de bijbehorende texturen vol
speciale effecten als pizzicati, glijers en inflecties. Dat neemt niet weg dat hij daar op een treffende,
veelzeggende manier mee omgaat, wat te horen is op een cd met acht van zijn composities, stammend uit de
jaren 1991-2005.
Het titelstuk van de cd, op teksten van Keats, liegt er niet om, met zijn om strijd langs elkaar
schurende sopranen, maar het zijn vooral de wat fijnzinniger stukken waarin Vanheckes oor voor kleur en
dosering goed tot uiting komt, met name een uiterst spaarzaam rinkelende en tinkelende Serenade.
Simeon ten Holt: Canto Ostinato. Sandra Mol en
Jeroen van Veen. Zefir.
Simeon ten Holt: Canto Ostinato. Kees Wieringa en Polo de Haas. Etcetera.
Canto ostinato van Sim eon ten Holt, de evergreen en greatest hit van de nieuwe
Nederlandse muziek, is door het pianistenduo Sandra & Jeroen (Mol en Van Veen) opnieuw op de plaat gezet.
Het is een frisse en heldere opname, die de vergelijking met een eerdere, juist opnieuw uitgebrachte
opname uit 1997 van Kees Wieringa en Polo de Haas goed doorstaat. Omdat het hypnotiserende opus de
uitvoerders veel vrijheid laat zijn er flinke verschillen, al moet je de platen wel echt naast elkaar
beluisteren om daar de vinger op te leggen.
Kees Bijlstra: muziek voor film, televisie en theater. Omrop Fryslân. (2 cd's).
De in 2004 overleden Kees Bijlstra was de lijfcomponist van filmregisseur Pieter Verhoeff en voorzag
onder meer diens De dream en Nynke van muziek. Omrop Fryslân eert Bijlstra postuum met
een dubbel-cd met zijn beste werk.
Het gaat hier weliswaar om 'dienende' muziek, die soms erg langademig en zoetstrelend is, maar er zitten
ook wrangere momenten in, en Bijlstra beheerste zijn metier, of hij nu met een orkest werkte of met een
synthesizer. En eigenlijk doet deze muziek geensdeels onder voor het voor veel diepzinniger aangeziene
werk van lieden als Gorecki, Schnittke en Kantsjeli. Daar hoef je dus niet voor naar Oost-Europa, Friese
waar is net zo goed.
© Frits van der Waa 2008
