de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 9 april 2009 (pagina 18)
Slanke uitvoering van Bach
Bach: Aus der Tieffen. Cantates BWV 131, 182 en 4. Ricercar Consort o.l.v. Philippe Pierlot. Mirare.
Bach: Jesu, deine Passion. Cantates BWV 22, 23, 127 en 159. Collegium Vocale Gent o.l.v. Philippe
Herreweghe. HM.
Tweeëntwintig jaar oud was Bach toen hij zijn cantate Aus der Tieffen ruffe ich, Herr, zu dir
schreef. Het is een intrigerend stuk, in de eerste plaats omdat Bach hier nog niet helemaal Bach is. Het
stuk ademt veel meer de geest van voorgangers als Buxtehude en Kuhnau. De polyfonie is verknoopter, en
alles is een beetje hoekiger en voller dan we van Bach gewend zijn. Nog geweldiger is de nauwelijks een
jaar later geschreven cantate Christ lag in Todesbanden, waarin de gelijknamige koraalmelodie het
hele stuk doordesemt, zelfs in meer lagen tegelijkertijd.
Het Belgische Ricercar Consort opteert voor een slanke uitvoering waarin de vier solozangers ook de
koorpartijen voor hun rekening nemen. Het aanpassingsvermogen van de vocalisten is indrukwekkend: waar
nodig brengen ze warmbloedige solopartijen, dan weer trekken ze vibratoloze, welhaast instrumentale
lijnen, die op zo adembenemende wijze mengen met de hobo's, violen en blokfluiten dat de tranen je in de
ogen schieten. Ook de cantate Himmelskönig sei willkommen, waarin Bach zijn voorbeelden grotendeels heeft afgeschud beleeft een flonkerende uitvoering.
Die andere, veel bekendere Philippe uit België met de achternaam Herreweghe bedient zich voor zijn
Bach-vertolkingen van een iets omvangrijker, maar nog altijd bescheiden koor en orkest. De vier cantates
die hij en zijn Collegium Vocale Gent bijeen hebben gebracht horen tot de hoogtepunten uit Bachs oeuvre.
Het idioom is daarmee vertrouwder – neem bijvoorbeeld de uitgestrekte sopraan-aria in de cantate
Herr Jesu Christ, wahr' Mensch und Gott – maar tegelijkertijd bevat diezelfde cantate dan weer
een alle kanten uitvliegend, bijna aria-achtig recitatief over het Laatste Oordeel. Maar in de cantate
Sehet, wir gehn hinauf gen Jerusalem gaat Bach tot de kern van wat er aan innigheid mogelijk is, en
de tekst van de laatste aria luidt dan ook niet voor niets Es ist vollbracht.
Bach: Messe in h-moll. Les Musiciens du Louvre o.l.v. Marc Minkowski. Naïve. (2 cd's).
De Mis in b-klein is een van Bachs laatste werken en een evenknie van de passies. Met de opname die
Marc Minkowski en zijn Musiciens du Louvre van het werk hebben gemaakt zit het vanaf de eerste maten niet
lekker. Zo te zien gaat het hier om een live-opname, en misschien speelt dat een rol, maar het klinkt
allemaal een beetje dunnetjes en niet echt helder.
Ook Minkowski werkt met een klein ensemble van tien zangers die zowel soli als koorpartijen zingen, maar
dat werkt hier averechts. Soms zakt de muziek als een pudding in elkaar, dan weer is het tempo zo
verzenuwd dat het de brallerigste eigenschappen in de zangers bovenhaalt. En er zit nog wel zo'n chique
boekje omheen.
© Frits van der Waa 2009
