de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 9 mei 2009
Iets nieuws in een doodgewone drieklank
Andriessen, Bauckholt, Kondo, Ford, Barry en Fox, door het Ives Ensemble. 7 mei, Muziekgebouw,
Amsterdam.
Toonmist en akkoordnevels – dat zijn de gemeenschappelijke, maar ongrijpbare kenmerken van de zes
stukken in het jongste programma van het Ives Ensemble. Dat is tekenend voor de tegendraadse, maar
doordachte programmering van het gezelschap. Weloverwogen was ook het besluit om twee stukken die zijn
geschreven voor de twintigste verjaardag van het ensemble een jaar of twee op de plank te laten liggen,
tot er een omgeving was waarin ze tot hun recht kunnen komen.
Een van die stukken, Louis Andriessens Langzame verjaardag, is een canon waarin het ongrijpbare is
meegecomponeerd, doordat de musici zelf mogen kiezen wanneer ze de door allen gespeelde melodie mogen
inzetten. Het resultaat is een diffuus en pulsloos weefsel van vervloeiende samenklanken, waarin
Andriessens muzikale vingerafdrukken nog net hoorbaar zijn.
20xIves van Ron Ford is kort maar prachtig, met zijn cascade van door elkaar lopende akkoorden die
binnen twee minuten in de diepte verdwijnt, waarmee meteen de slotstreep bereikt is.
In Surface, Depth and Colour ontvouwt de Japanse componist Jo Kondo een soort mobile-muziek.
Verschillende elementen omcirkelen elkaar en zaaien harmonische verbazing.
Toch is het trio Geräuschklänge van de Duitse Carola Bauckholt met al zijn karigheid
dwingender. Het stuk begint met een onschuldige melodie, waarbij de slagwerker op flessen blaast en
over een paukenvel wrijft, maar neemt de luisteraar bij het oor en leidt hem naar onontgonnen gebieden,
waar de strijkers metalig knarsen als roestige katrollen, waarna de tonen terugkeren, zij het nu in
micro-intervallen.
Minstens zo ascetisch, maar even consistent is First Sorrow, waarin de Ier Gerald Barry het bestaat
om een strijkkwartet vele minuten lang slechts twee lijntjes te laten spelen – waarna de muziek
onverhoeds uit haar keurslijf breekt en de musici zelfs al spelend uit volle borst een 'hymne' zingen.
Acht ver uit elkaar geplaatste musici maken de titel van Christopher Fox' compositie An der
Schattengrenze muzikaal aanschouwelijk in klanken die steeds op de grens van troebeling en tonaal
verkeren.
Dat is misschien de verbindende factor tussen deze zes componisten, die allen de 50 gepasseerd zijn:
het met de jaren verworven inzicht dat nodig is om zoiets gewoons als een drieklank tegen het licht te
houden en er toch nieuwe klanken en kleuren in te ontdekken.
© Frits van der Waa 2009
