de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 20 mei 2009
Dramatisch en muzikaal genie
Alban Berg: Orchestral works. Gothenburg Symphony Orchestra o.l.v. Mario Venzago. Chandos.
Het is verwonderlijk hoe weinig de muziek van Alban Berg in Nederland gespeeld wordt. Zelfs de Nederlandse
Berg-panacee, de orkestbewerking die Theo Verbey in 1984 maakte van de Pianosonate op.1 klinkt niet
meer zo frequent als vroeger.
Nu heeft Berg in de vijftig jaar die hem vergund waren ook niet heel veel geschreven. De broeierige
opera's Wozzeck en Lulu vormen de hoofdmoot. Dan is er een portie kamermuziek, en een aantal
orkestwerken.
Het Gothenburg Symphony Orchestra, dat aan die laatste categorie een dubbel-cd heeft gewijd, heeft een
beetje moeten sprokkelen om de twee cd's vol te krijgen. Zo staat de concertaria Der Wein er twee
keer op; een keer in het Frans, gezongen door tenor Robert Murray , en een keer in het Duits, door
Geraldine McGreevy. Het stuk doet het met een sopraan beter dan met een tenor, al slaat Murray zich er
manhaftig doorheen.
Andere extraatjes zijn naast de Verbey-sonate een onvoltooide, maar goed smakende Passacaglia uit
1913, en Bergs bewerking van de Strauss-hit Wein, Weib und Gesang. In de Wozzeck-fragmenten
en de Lulu-suite komen alle facetten van Bergs dramatisch en muzikaal genie aan bod, mede dankzij
de fraai gewelfde spanningsbogen die dirigent Mario Venzago boetseert. En het Vioolconcert (met Isabelle
van Keulen) is een mirakel van ingetogenheid. Dat moest ze hier maar eens komen spelen.
Stephen Hartke: The Horse with the Lavender Eye. Richard Faria, Ellen Jewett, Xak Bjerken. Chandos.
De Amerikaanse componist Stephen Hartke (56) is een bij ons onbekende grootheid. Dat verdient hij niet,
afgaand op de cd The Horse with the Lavender Eye, uitgevoerd door het gelijknamige trio. Hartke
schrijft heldere, gelaagde muziek, met herhaalde en gevarieerde patronen en een tonale inslag, maar ook
met een tegendraadse schering van hotsritmes en dissonante bijkleuringen. Stijlcitaten gaat hij ook niet
uit de weg. Met titels als Personages in the night guided by the phosphorescent tracks of snails
treedt hij in de voetsporen van Erik Satie, van wie af en toe ook een muzikaal echootje klinkt.
Salvatore Sciarrino: Fauno che fischia. Mario Caroli e.a. Attacca.
Als de melkboer vroeger water bij de melk deed, kreeg hij een boete. De hoeveelheid stilte die de Italiaan
Salvatore Sciarrino in zijn muziek stopt, gaat ook de kant uit van verlakkerij, zeker op cd, waar lange
pauzes, ultrazachte ruisjes en bijna-nietsjes minder goed werken dan in de concertzaal. Mario Caroli is
Sciarrino niettemin hoorbaar toegedaan, en bovendien een fluitist die heel groot is in dit heel kleine.
Toch is het korte titelstuk veruit het beste van de cd. De bewerking van Bachs Toccata en Fuga in d
voor fluit solo is verbijsterend knap.
© Frits van der Waa 2009
