Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 20 mei 2009

Dramatisch en muzikaal genie

Alban Berg: Orchestral works. Gothenburg Symphony Orchestra o.l.v. Mario Venzago. Chandos.

Het is verwonderlijk hoe weinig de muziek van Alban Berg in Nederland gespeeld wordt. Zelfs de Nederlandse Berg-panacee, de orkestbewerking die Theo Verbey in 1984 maakte van de Pianosonate op.1 klinkt niet meer zo frequent als vroeger.

Nu heeft Berg in de vijftig jaar die hem vergund waren ook niet heel veel geschreven. De broeierige opera's Wozzeck en Lulu vormen de hoofdmoot. Dan is er een portie kamermuziek, en een aantal orkestwerken.

Het Gothenburg Symphony Orchestra, dat aan die laatste categorie een dubbel-cd heeft gewijd, heeft een beetje moeten sprokkelen om de twee cd's vol te krijgen. Zo staat de concertaria Der Wein er twee keer op; een keer in het Frans, gezongen door tenor Robert Murray , en een keer in het Duits, door Geraldine McGreevy. Het stuk doet het met een sopraan beter dan met een tenor, al slaat Murray zich er manhaftig doorheen.

Andere extraatjes zijn naast de Verbey-sonate een onvoltooide, maar goed smakende Passacaglia uit 1913, en Bergs bewerking van de Strauss-hit Wein, Weib und Gesang. In de Wozzeck-fragmenten en de Lulu-suite komen alle facetten van Bergs dramatisch en muzikaal genie aan bod, mede dankzij de fraai gewelfde spanningsbogen die dirigent Mario Venzago boetseert. En het Vioolconcert (met Isabelle van Keulen) is een mirakel van ingetogenheid. Dat moest ze hier maar eens komen spelen.

Stephen Hartke: The Horse with the Lavender Eye. Richard Faria, Ellen Jewett, Xak Bjerken. Chandos.

De Amerikaanse componist Stephen Hartke (56) is een bij ons onbekende grootheid. Dat verdient hij niet, afgaand op de cd The Horse with the Lavender Eye, uitgevoerd door het gelijknamige trio. Hartke schrijft heldere, gelaagde muziek, met herhaalde en gevarieerde patronen en een tonale inslag, maar ook met een tegendraadse schering van hotsritmes en dissonante bijkleuringen. Stijlcitaten gaat hij ook niet uit de weg. Met titels als Personages in the night guided by the phosphorescent tracks of snails treedt hij in de voetsporen van Erik Satie, van wie af en toe ook een muzikaal echootje klinkt.

Salvatore Sciarrino: Fauno che fischia. Mario Caroli e.a. Attacca.

Als de melkboer vroeger water bij de melk deed, kreeg hij een boete. De hoeveelheid stilte die de Italiaan Salvatore Sciarrino in zijn muziek stopt, gaat ook de kant uit van verlakkerij, zeker op cd, waar lange pauzes, ultrazachte ruisjes en bijna-nietsjes minder goed werken dan in de concertzaal. Mario Caroli is Sciarrino niettemin hoorbaar toegedaan, en bovendien een fluitist die heel groot is in dit heel kleine. Toch is het korte titelstuk veruit het beste van de cd. De bewerking van Bachs Toccata en Fuga in d voor fluit solo is verbijsterend knap.


© Frits van der Waa 2009