de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 16 juni 2009
Oerklanken uit het koor, schroeiende fanfares en veel slagwerk
Varèse 360°, door het Asko/Schönberg Ensemble en Cappella Amsterdam o.l.v. Peter
Eötvös. 14 juni, Westergasfabriek, Amsterdam.
De componist Edgard Varèse overleed in 1965, en de enige die nog namens hem kan spreken is zijn
leerling Chou Wen-Chung, nu 85. Chou, die diverse onaffe werken van Varèse uitvoerbaar maakte, brak
deze week zijn been toen hij op weg was naar Varèse 360°, het grote Holland
Festival-project waarin Varèses complete werk tot klinken kwam.
Vanuit zijn rolstoel nam Chou het applaus in ontvangst voor Etude pour Espace, een voorstudie voor
de alomvattende compositie waar Varèse gedurende de jaren veertig aan werkte. Chou voltooide
Etude onlangs. Het Asko/Schönberg Ensemble, Cappella Amsterdam en dirigent Peter
Eötvös verzorgden zondag de wereldpremière.
Chou's Etude gaat terug op een partituur voor koor, twee piano's en zes slagwerkers die Varèse in
1947 voltooide. Het stuk werd éénmaal uitgevoerd, waarna de componist er niet meer van wilde
weten. Door de piano's te vervangen door een ensemble, dat bovendien per luidspreker door de ruimte heen
en weer verplaatst wordt, zouden nu Varèses bedoelingen benaderd zijn.
De ruimtelijke uitsturing werkte goed in de gashouder, waar het project uitgevoerd werd. Of ze functioneel
was is vers twee. De muziek klonk in elk geval Varèsiaans, met oerklanken uit het koor, schroeiende
fanfares en veel slagwerk – een stuk overtuigender dan sommige andere door Chou voltooide werken.
De Amerikaanse videokunstenaar Gary Hill verknoeide net als de dag ervoor veel aan dit in wezen
historische project – ditmaal door de delicate fluitsolo Density 21.5 op te sieren met een
koorddanser, en door Déserts, een werk met de schrijnende noodzaak van een laat
Beethovenkwartet, te laten uitbeelden door twee doventolken.
© Frits van der Waa 2009
