de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 1 april 2010
Berlioz op 19de-eeuwse instrumenten
Berlioz: Symphonie fantastique, door Anima Eterna Brugge o.l.v. Jos van Immerseel. Zigzag Territoires.
'Een geniale worp van een musicus die de grenzen verkende van het onmogelijke, van de waanzin', noemt dirigent Jos van Immerseel de Symphonie fantastique van Hector Berlioz, en dat zijn geen overdreven woorden. Een van de terreinen waarop Berlioz baanbrekend werk verrichtte, was de orkestratiekunst, en gezien zijn gevoeligheid voor klankkleuren is het eigenlijk vreemd dat zijn werk niet vaker op vroeg 19de-eeuwse instrumenten wordt uitgevoerd.
Van Immerseel en zijn orkest Anima Eterna doen daar wat aan. Ronkende ophicleïdes, met kalfsvel bespannen pauken en vooral een slank, scherp geïntoneerd strijkersgeluid geven hun interpretatie een indringende kleurenpracht en dito scherpte. Aan energie schort het evenmin. Berlioz' gedroomde balavond en zijn opiumvisioenen van een terechtstelling en een heksensabbat krijgen een grote stuwkracht, die nog wordt vergroot door de betrekkelijk kleine orkestbezetting.
Een op het eerste gehoor vreemd effect is het gebruik van piano's in plaats van klokken in het slotdeel. Van Immerseel argumenteert dat de drie door Berlioz voorgeschreven klokken samen tweehonderd ton zouden wegen, waar geen podium tegen bestand is, en kiest dus voor het door de componist aangedragen alternatief in plaats van voor de gebruikelijke (maar te hoge) buisklokken. Apart, maar effectief – zoals gewoonlijk bij Berlioz.
Samuel Barber: 'Adagio'. 100th anniversary. Diverse uitvoerenden. EMI (2 cd's).
Van Samuel Barber kennen we eigenlijk alleen het smachtende Adagio voor strijkorkest, maar de honderd jaar geleden geboren Amerikaan had beduidend rijker geschakeerde noten op zijn zang. De door EMI uit oudere opnamen samengestelde dubbel-cd maakt dat duidelijk aan de hand van orkestwerken, kamermuziek en een aantal liederen. Verrassend is vooral de gespierde taal vol weerbarstige dissonanten die Barber in zijn Pianosonate laat horen, maar het spectrum bevat ook speelse Americana als een blues en een hoedown, een neoklassiek vioolconcert en balletmuziek bij Medea, met een broeierige wraakdans. De kwaliteit van de opnamen varieert.
John Sheppard: Media Vita. Stile Antico. HM.
Van de Engelse componisten die in de zestiende eeuw de Heer loofden met weelderige polyfone zang is John Sheppard – na Thomas Tallis – de bekendste. Het Britse zangersgezelschap In Stile Antico geeft een afgewogen uitvoering van een aantal van zijn gezangen, die een weinig opwindend tempo hebben maar opvallen door hun veelal zesstemmige sonoriteit en hun lange adem. Het antifoon Media Vita heeft zelfs een on-renaissancistische lengte van meer dan 25 minuten. Sheppards Engelstalige anthems zijn bondiger en de declamatie is rechtlijniger, in het kader van de door de anglicaanse kerkhervormers verlangde verstaanbaarheid.
© Frits van der Waa 2010
