de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 14 december 2010
Turnage terug bij zijn enfant terrible-imago
Haydn, Turnage en Beethoven, Belcea Kwartet. 9/12. Concertgebouw, A'dam. Herh.: 11/12.
Met spookachtig gehuil onthulde het Belcea Kwartet donderdag een nieuw strijkkwartet van Mark-Anthony Turnage, Twisted Blues with Twisted Ballad. Turnage (1960) maakt met dit stuk een revérence naar de legendarische popgroep Led Zeppelin, want twee van de drie delen zijn gebaseerd op Dazed and Confused en Stairway to Heaven.
Niet dat de Zeppelin-fan nou direct zijn favoriete muziek zal herkennen, want Turnage geeft er zogezegd zijn eigen draai aan. De beat ontbreekt bijvoorbeeld nagenoeg. Maar het kwartet blijkt wel in staat een flinke distortie te genereren. De dalende chromatische lijnen van het openingsdeel belanden in een zuigend harmonisch moeras waaruit ze bijna niet meer los te trekken zijn. Na een uitgesproken moroos tussendeel, Funeral Blues, ondergaat Stairway to Heaven een even vervreemdende behandeling, waarbij de weg naar de hemel vooral een aards karakter krijgt – geen zwoel gedoe. Turnage, die ook wel eens theedrinkmuziekjes produceert, keert hiermee terug naar zijn imago van enfant terrible.
Het Belcea Kwartet levert met twee concerten in de Amsterdamse Kleine Zaal een fraai voorschot op zijn volgende bezoek in april, Een weekeind met het Belcea Kwartet. Dan richt het nog jonge kwartet de blik trouwens geheel op Beethoven en Schubert.
Turnages werk wordt omlijst door Haydns Op. 76 nr. 1 en Beethovens Op. 59 nr. 1, waarin het kwartet een grote gedrevenheid paart aan een aangename losheid. Opvallend is dat naamgeefster Corina Belcea wel de eerste viool speelt, maar eigenlijk voortdurend één is met de overige spelers. Het viertal heeft oor voor het avontuur dat schuilt in het klassieke strijkkwartet, dat in de tijd van Haydn en Beethoven eigenlijk het genre was waarin zich de stoutmoedigste vernieuwingen afspeelden.
Haydns mechaniekjes krijgen een schitterende precisie, maar het lastige spel in unisono en octaven is niet vlekkeloos. Daarentegen heeft het kwartet een volstrekt geacheveerde Beethoven in huis, waarin het de stemmingswisselingen met volstrekte eendracht te lijf gaat, laat horen dat Beethoven met het tweede deel eigenlijk een slagwerkstuk heeft geschreven, vervolgens een zinderend Adagio neerzet, en dat alles tot een dramatische fusie brengt in het slotdeel. Waarna het met Weberns Langsamer Satz het publiek beloonde met een toegift die eerder een extra programma-onderdeel was.
© Frits van der Waa 2010
