de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 26 februari 2011
Een Oresteia met vrouwelijk randje
Een Oresteia van Iannis Xenakis/Annelies van Parys, Asko/Schönberg en Muziektheater Transparant. 24/2, Muziekgebouw, A'dam. Op 26/2, R'dam.
Aan muzikale inzet geen gebrek bij de voorstelling Een Oresteia. Slagwerkers mokeren, zangers scanderen, koren keffen, blazers bestoken trommelvlies en onderbuik, en hanteren vrijwel allen ook ratels, stenen en frustra's – plankjes die tegen elkaar geslagen worden. De muziek van de Griekse componist Iannis Xenakis brengt een indrukwekkende fusie tot stand tussen het rabiaat moderne en het primitieve.
Een Oresteia is een veelgespeeld werk van de grote Griek, wiens tiende sterfjaar uitvoerig wordt herdacht. Asko/Schönberg heeft zich gewaagd aan een experiment door componiste Annelies van Parys te vragen het werk aan te vullen. Van Parys voegde aan Xenakis' 'macho'-muziek een vrouwelijk element toe in de gedaante van drie zangeressen die het personage van Klytaimnestra een stem geven.
Het strekt Van Parys tot eer dat haar aandeel overeind blijft naast de hoekige klankblokken van Xenakis. De zang van de drie dames doet weliswaar soms aan als een Fremdkörper, met lyrische lijnen en samenklanken die affiniteit met de muziek van rond de vorige eeuwwisseling suggereren. Maar vooral in de instrumentale partijen schuilt een eigenzinnigheid die niet slecht aansluit bij Xenakis. Diens behandeling van de vocale partijen is totaal anders. Getuige de huilende uithalen van Tiemo Wang en Romain Bischoff, beurtelings in falset en borststem, zocht die zijn inspiratie eerder in het Verre Oosten.
Het is goed dat de muziek sterk genoeg is om 1,5 uur te kunnen boeien, want regisseuse Caroline Petrick hult het drama in een schemerduister. Ook de geprojecteerde teksten zijn zo contrastloos dat zelfs de grootste koeienletters nauwelijks te ontcijferen zijn. Pas bij het applaus is te zien dat ook sprake is van schmink en kostuums. Verspilde moeite: het stuk was beter tot zijn recht gekomen in concertvorm, met zaallicht en een meeleesbaar A4'tje.
© Frits van der Waa 2011
