de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 11 mei 2011
Gedragen door de klank van ruisend riet
Music for 12 reed instruments. Rioja Records.
Voor zijn 25ste verjaardag heeft het rietkwintet Calefax zichzelf uitgebreid tot een twaalfkoppig blaasorkest, dat met een medeklinker meer CalefaXL gedoopt is. Dat is niet niks, want gezien het peil waarop Calefax zich normaal al beweegt zou je deze stap kunnen vergelijken met een jongleur die opeens met vijf in plaats van drie ballen gaat werken. Hoe het ook zij, CalefaXL jongleert met noten, en houdt die op grandioze wijze in de lucht.
De spelers van Calefax zijn door de wol geverfde bewerkers, en deinzen er niet voor terug het werk van meester-orkestratoren als Ravel, Wagner en Strauss naar hun hand te zetten. Wonderlijk om te horen hoe La Valse wordt gedragen door de klank van ruisend riet in plaats van door romige strijkers, maar het werkt. Het op deze cd tentoongespreide palet reikt voorts van Bach tot Reich, en ook de Nederlandse muziek is niet vergeten. De supergroep CalefaXL is op 21 mei nog live te horen in Groningen. Het ziet ernaar uit dat we op volgende optredens minstens vijf jaar zullen moeten wachten.
Flim. Lunapark.
Lunapark, nieuwkomer in het ensemblecircuit, geeft met zijn eerste cd een grensoverschrijdend artistiek visitekaartje af: met eigen versies van werk van Aphex Twin en Brian Eno getuigt het gezelschap van zijn affiniteit met ambient en vergelijkbare genres. Vooral de vertaling van de elektronische timbres naar akoestische instrumenten is bijzonder geslaagd en bijna surrealistisch. In werk van de Amerikanen Michael Gordon en David Lang komen ruigere klankwerelden aan bod. Alle distantie en abstractie verhullen niet dat het niveau waarop Lunapark musiceert opvallend hoog is.
Sander Germanus: Lunapark. Asko/Schönberg, Quatuor Danel, Calefax. Etcetera.
Dat de titel van deze aan het werk van Sander Germanus gewijde cd Lunapark luidt, is een beetje verwarrend, omdat er intussen ook een ensemble is dat zo heet, maar toen hij vijf jaar geleden het gelijknamige muziekstuk schreef kon de componist dat natuurlijk niet weten.
Germanus is een expert op het gebied van microtonen, en niet zo'n klein beetje ook. In de negen hier verzamelde stukken gaan er nieuwe werelden open op het gebied van boventoonspectra, klankmenging, dissonantie en vooral ook zuiverheid – want dat is al eeuwen een hoofddoel van alle gebruikers van zulke minieme toonstapjes. Het hoeft geen betoog dat je hiervoor als muzikant messcherpe oren moet hebben. Voor de luisteraar is een hele cd met ultrachromatiek wel wat veel gevergd.
Met dat al is Germanus' muziek heel toegankelijk, en heeft zelfs een plezierige losheid. Hij werpt knipoogjes naar amusementsmuziek, citeert een madrigaal van Monteverdi, en imiteert zelfs met succes een grammofoonplaat waarvan het gat niet precies in het midden zit. Maar ook zonder zulke associaties kunnen we hier zonder meer spreken van een componist met een eigen geluid.
© Frits van der Waa 2011
