de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 8 juni 2011
Intense passie bij Schönberg
Amsterdam Sinfonietta o.l.v. Candida Thompson: Brahms en Schönberg. Channel Classics
De combinatie van Brahms en Schönberg is wel vaker gemaakt, omdat de laatstgenoemde een hoge dunk had van zijn voorganger en hem zelfs als een progressief componist beschouwde. Amsterdam Sinfonietta heeft ervoor gekozen zijn uitvoering van Schönbergs Verklärte Nacht vooraf te laten gaan door een voor strijkorkest bewerkte versie van Brahms' Strijkkwartet op.51 no.1, wat een logische keus is, omdat dit een van de muziekstukken is die Schönberg gebruikte om zijn ideeën over Brahms te illustreren.
De twee composities zijn desondanks heel verschillend, maar Sinfonietta geeft ze allebei een uitvoering waar de vonken vanaf vliegen. Brahms' kwartet krijgt een reikwijdte die uitgaat boven het origineel, zonder dat de accuratesse en het plezier in het kamermuzikale er bij inschiet. En de verknoopte lijnen van Schönbergs sextet – eveneens in de orkestversie – krijgen glans, coherentie en bovenal intense passie.
Sonia Wieder-Atherton: Vita: Monteverdi en Scelsi. Naïve
Er is muzikale moed voor nodig om zoetgevooisde klanken uit de dageraad van de barok te combineren met gestaalde exploraties op het snijvlak van microtonen en klankverkleuringen. Sonia Wieder-Atherton heeft die moed. Op haar jongste cd wisselt de Franse celliste bewerkingen van madrigalen (vocale werken) van Monteverdi af met delen uit de Trilogy van Giacinto Scelsi (1905-1988). De trilogie van de Romeinse kluizenaarcomponist Scelsi heet een beschrijving te geven van de drie fasen van het menselijk leven, en in Wieder-Athertons optiek is dat een thematiek waar Monteverdi's muziek nauw op aansluit.
Ze heeft er zelfs een soort verhaal bij verzonnen, maar dat is eigenlijk overbodig, want het muzikaal betoog is overtuigend genoeg. Merkwaardig genoeg blijken Monteverdi en Scelsi veel gemeen te hebben. Beiden zochten naar nieuwe expressiemogelijkheden, en beiden hadden een scherp oor voor de organische, doorgaande, zo men wil vocale lijn. En verder is het natuurlijk het eveneens zangerige timbre van de cello dat eenheid in het stuk schept. Voor de Monteverdi-bewerkingen heeft Wieder-Atherton zich verzekerd van de medewerking van twee jongere collega's, die uiteraard niet voor haar onderdoen.
Johann Gottlieb Janitsch: Darmstadt Sinfoniae. Antichi Strumenti o.l.v Laura Toffetti/Tobias Bonz. Cypress
Zo heel markant is de muziek van Johann Gottlieb Janitsch op het eerste gehoor niet. Janitsch (1708-1763) behoorde al vroeg tot de muzikale staf van de latere Frederik de Grote. De klank van zijn symfonieën wortelt duidelijk in de barokmuziek, maar het accent ligt op een bevattelijke textuur en gracieuze melodieën, waarmee zijn werk al vooruitwijst naar de latere klassieke stijl.
Het is vooral de zwierige interpretatie van het in Berlijn gevestigde ensemble Antichi Strumenti die de charme en fantasierijkdom van deze muziek blootlegt.
© Frits van der Waa 2011
