de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 20 juli 2011
Egotripperij en immens talent
Strauss: Ein Heldenleben/Vier letzte Lieder. Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Yannick Nézet-Séguin. Bis.
Niet één componist heeft de eigendunk zo nadrukkelijk tot muziek verheven als Richard Strauss. Hij was een jaar of 35, en hoewel er nog maar tien jaar wat schot zat in zijn carrière als componist, had hij al wel een hele reeks succesvolle 'symfonische gedichten' op zijn naam. Vandaar de verwatenheid. Ein Heldenleben heette het werk dat hij in 1898 voltooide en dat een deel bevat, Des Heldens Friedenswerke, waarin zo veel citaten uit zijn eigen muziek voorkomen dat het uitgesloten moet worden geacht dat Strauss een andere hoofdpersoon in gedachten heeft gehad.
Het curieuze muziekstuk is nu door het Rotterdams Philharmonisch Orkest en zijn energieke chef Yannick Nézet-Séguin (ook omstreeks 35) op de plaat gezet, in een uitvoering waarin zowel Strauss' egotripperij als zijn immense talent het volle pond krijgen. Igor Gruppman en zijn viool kruipen in de huid van de mede verklankte levensgezellin. De ingetogen Vier letzte Lieder, die Strauss vijftig jaar later componeerde, bieden beduidend meer verdieping, en sopraan Dorothea Röschmann kirt stralend, met een pront, maar ingetogen vibrato.
Debussy: Prélude à l'après-midi d'un faune/La Mer/Jeux. London Symphony Orchestra o.l.v. Valeri Gergjev. LSO Live.
Bij Valeri Gergjev, de dirigent die het Rotterdams Philharmonisch Orkest jarenlang naar hoge toppen voerde dankzij de spanning die zijn veelal nauwelijks voorbereide directies teweegbrachten, krijg je vaak het gevoel dat hij uit is op pathos. Zelfs in zijn vertolkingen van de muziek van Debussy, een componist die zijn publiek graag verleidde zonder ze aan hun lurven mee te sleuren, schemert die behoefte soms even door, met name in de climaxen van La Mer. Het London Symphony Orchestra voldoet gewillig aan zijn verlangens. Het late werk Jeux bevat muziek die als zand door je vingers glipt. Geen routineklusje voor Gergjev, en dat is te horen, in positieve zin.
Szymon Laks: Chamber Music. Leo Smit Ensemble. Future Classics.
Het Leo Smit Ensemble richtte zich tot dusverre vooral op vaderlandse componisten wier leven zonder de Duitse overheersing van '40-'45 anders zou zijn gelopen. Nu heeft het gezelschap de blik over de grenzen gericht en is gestuit op de Pool Szymon Laks (1901-1983). Laks overleefde de kampen en schreef daarover een boek, dat kort geleden opnieuw is uitgebracht onder de titel Kapelmeester van Auschwitz.
Hij was tevens een componist van stevig, zij het niet al te modern formaat. De zacht wringende harmonieën die hij met voorliefde hanteert, hebben in zijn zettingen van Joodse volksliedjes iets gekunstelds, maar leveren in de andere kamermuziek op deze cd, samen met knappe melodische knoopkunst, aangenaam prikkelende muziek op. Vooral de cellosonate uit 1932 en het dertig jaar later gecomponeerde Dialogues voor twee celli mogen er zijn.
© Frits van der Waa 2011
