de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 22 juli 2011
Liszt op unieke locaties
Hortus Festival. Openingsconcert door Maarten van Veen en Huib Ramaer. 20 juli, Hortus, Leiden. Herhaling: Utrecht (23) en Haren (24/7).
In de oranjerie van de Leidse Hortus prijkt een schitterende witte Erard-vleugel, beschilderd met allerlei romantische landschappen. Daaromheen bewegen zich twee heren in kamerjassen. De een reciteert, de ander rakelt dromerige, maar steeds expansievere noten op uit het instrument. Brieven van een reiziger, geïnspireerd op de muziek en de brieven van Franz Liszt, is het openingsprogramma van het Hortus Festival, dat zich tot 28 augustus afspeelt in de historische botanische tuinen van Leiden, Amsterdam, Utrecht en Haren.
De persoon Liszt is de rode draad in de acht programma's die het festival omvat, reikend van een familievoorstelling met de titel De firma Liszt en bedrog tot een viertal optredens van Vitaly Pisarenko, de winnaar van het laatste Franz Liszt Pianoconcours. Daarbij komt niet alleen de muziek van Liszt zelf aan bod, maar ook die van geestverwanten.
Uniek aan het Hortus Festival zijn de locaties. In Leiden blijkt zich achter een niet al te opvallende poort een verbazend groot terrein uit te strekken, een oase van rust en natuurschoon. De concertbezoeker stuit in het voorbijgaan op curieuze namen als de Trompetboom of de Drakenbloedboom, en kan in de tropische kassen zien van welke gewassen peper, kruidnagel en kaneel afkomstig zijn.
Het Hortus Festival is een kleinschalig Festival: zo biedt de oranjerie plaats aan zo'n vijftig bezoekers. Dat heeft ook nadelen. Op zo korte afstand is het direct hoorbaar als de pianist per ongeluk een extra toets raakt, wat bij de supervirtuoze muziek van Liszt vrijwel niet te vermijden is. Intussen legt verteller Huib Ramaer middels brieffragmenten allerlei facetten van Liszts karakter bloot: zijn liefde voor zijn vaderland Hongarije, zijn opvallend actuele pleidooi voor overheidssteun aan de kunst, zijn liefde voor de natuur en zijn sociale betrokkenheid.
De verschillende karakterstukken die pianist Maarten van Veen, tevens artistiek directeur van het festival, ten gehore brengt, klinken af en toe onthutsend modern, zelfs als je bedenkt dat Liszt in zijn late jaren bijna avant-gardistische muziek schreef.
Hoe dat komt wordt na afloop van het 'verrassingsprogramma' duidelijk, wanneer het publiek een lijstje met de gespeelde werken ter hand gesteld wordt: daarop staat natuurlijk Liszt, maar ook Schönberg, Schumann, Wagner, Messiaen en zelfs Ton de Leeuw. Interessante dwarsverbanden, maar het is toch minder effectief die met terugwerkende kracht te moeten leggen.
© Frits van der Waa 2011
