de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 1 augustus 2011
Fantastische klarinetbuiteling
Kamermuziekfestival Delft. Met Christianne Stotijn, Lisa Ferschtman, e.a. 29 en 30 juli, Museum Het Prinsenhof, Delft. T/m 7 augustus.
Het jongenssopraantje dat in 1956 door Karlheinz Stockhausen achter een microfoon werd neergezet om de noten te zingen die de grondstof zouden vormen voor diens elektronische Gesang der Jünglinge moet de pensioengerechtigde leeftijd inmiddels gepasseerd zijn – ongeveer even oud als de gemiddelde bezoeker van het Delftse Kamermuziekfestival. Toch wil artistiek leider Lisa Ferschtman mogelijk onbehagen graag voor zijn: 'Mocht het niet bevallen: daarna gaan we verder met Mozart. Alles komt goed.'
De Van der Mandelezaal, de van een glazen dak voorziene binnenplaats van Museum Het Prinsenhof in Delft, blijkt zich verrassend goed te lenen voor de ruimtelijke effecten die Stockhausen in zijn voor vier luidsprekers gecomponeerde Gesang realiseerde. Wel verliest het stuk iets aan kracht door een te bescheiden ingesteld volume. Maar het publiek reageert welwillend op dit baanbrekende werk, dat inderdaad een ongebruikelijk accent vormt te midden van de vertrouwde kamermuzieksfeer die al vijftien jaar bepalend is voor het festival.
'Religieuze vervoering' luidt het motto van het concert, wat weer een onderafdeling is van het overkoepelende festivalthema 'Tussen droom en werkelijkheid'. Over het religieuze gehalte van Mozarts Klarinetkwintet valt te twisten, maar de solist, Pascal Moragues, brengt zeker vervoering teweeg. Zijn klarinettonen zijn donkerbruin van tint, met een wolkje melk, en de fantastische buitelingen die hij volvoert doen weliswaar het spel van de strijkers wat verbleken, maar sluiten wonderwel aan bij het elektronisch geborrel dat Stockhausen als interpunctie gebruikt in Gesang.
De zinsbegoocheling van de droom is een thema waar vrijwel alle muziek zich goed voor leent. Ferschtman heeft zich harder moeten inspannen om muziek te vinden die de realiteit verzinnebeeldt, en is daarbij onder andere uitgekomen bij Moesorgski's Schilderijententoonstelling, die komende vrijdag wordt uitgevoerd door pianist Inon Barnatan. Dat Moesorgski even goed uit de voeten kon met de dromen en fantasieën van een kind laat mezzosopraan Christianne Stotijn horen in zijn liedcyclus De Kinderkamer, waarin ze, gesteund door pianist Joseph Breinl, met aanstekelijk plezier de onbevangenheid, de angsten en het plezier van een kleuter uitbeeldt.
De internationale kring van muziekvrienden die Ferschtman in Delft bijeenbrengt, verandert elk jaar een beetje, maar het niveau blijft een constante factor. In het Sextet, waarin een 15-jarige Mendelssohn zijn inspiratie wat ongebreideld liet stromen, dwingt pianist Rotislav Krimer bewondering af met zijn vrijwel onafgebroken stroom van parelende nootjes. En Ferschtman zelf neemt in haar festival bij vrijwel elk concert de viool ter hand – onder andere in Schönbergs sextet Verklärte Nacht, een nachtstuk dat niet mocht ontbreken. Niet alleen de muzikale timing is perfect, maar ook het tijdstip van uitvoering, want terwijl de muziek klinkt, gaat gestaag de zon onder, wat de onwerkelijke stemming die de muziek oproept alleen maar benadrukt.
© Frits van der Waa 2011
