de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 14 september 2011
Achtbaangevoel in het oor
The Spirit of Gambo. John Jenkins: Consort Music of Four Parts. Musica Ficta.
Het begin van de 17de eeuw is bij uitstek de bloeitijd van de consorts, ensembles die van hoog tot laag bestaan uit gelijksoortige instrumenten. De Engelsman John Jenkins (1592-1678) is een van de grootheden in dit genre.
Zijn Fantasias bewegen zich op het kruispunt tussen vocale madrigalen en het latere strijkkwartet: de gevoelvolle expressie doet bijna een verzwegen tekst vermoeden, en tegelijkertijd is er sprake van een voortdurende dialoog en uitruil tussen de stemmen, waarbij de gespreksstof met uiterste economie wordt uitgediept.
Daarbij heeft de harmonie een thermiek die het oor op de meest turbulente momenten een achtbaangevoel bezorgt. Het Nederlandse gamba-ensemble The Spirit of Gambo is door en door thuis in deze muziek en brengt dat alles op eloquente wijze en afwisselend gerangschikt naar voren.
Ensemble Initium/Ensemble Contraste. George Onslow: La musique de chambre avec vents. Timpani (2 cd's)
Het nageslacht is componist George Onslow (1784-1853) niet al te gunstig gezind geweest. Tijdens zijn leven was hij een gezien componist, vooral dankzij zijn strijkkwartetten en -kwintetten. Maar het zit je postuum niet mee als je een Fransman met een Engelse naam bent die als componist ook nog eens Duits georiënteerd is.
Toch mag Onslows muziek er nog altijd zijn. Twee Franse ensembles hebben de handen ineengeslagen om zijn kamermuziek met een wat omvangrijker bezetting op de plaat vast te leggen. Daarvan zijn het Nonet en het Kwintet het meest geslaagd, wat vooral te maken heeft met het ontbreken van een pianopartij, waardoor het aandeel van de verschillende instrumenten wat meer in balans is. Bovendien klinkt de door Johan Farjot in het Sextet en het Septet bespeelde piano in de hoogte nogal scherp. Met dat al is het sprankelende muziek die heerlijk in het oor ligt, en vooral in de variatiedelen vele verrukkingen biedt. Tijd om ook eens wat te doen aan die strijkkwartetten.
Holland Baroque Society: Barbaric Beauty. Channel Classics.
De Holland Baroque Society heeft zich gestort op de Oost-Europese wortels van de barokmuziek. En hoe. De cd Barbaric Beauty bevat acht tracks, die bestaan uit naadloos in elkaar overlopende dansjes en andere onderdelen – regelrechte medleys dus. Het begint allemaal vrij geruststellend, met een Concerto polonaise van Telemann, maar al snel gaat het heftiger toe en belanden we aan de hand van de twee gastspelers, violist Milos Valent en fluitist/cimbalomspeler Jan Rokyta in roeriger regionen, waar de muziek hoekiger, volkser en opzwepender wordt.
De musici hebben zelfs kans gezien er wat Nederlandse Boere Danssen doorheen te vlechten. Dit is crossover van het betere soort, en dat Telemann wat op de achtergrond raakt deert niet. Bovendien krijgt hij in Les Turcs toch het laatste woord.
© Frits van der Waa 2011
