de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 12 oktober 2011
Andriessens orgelmuziek thuis in Utrecht
Hendrik Andriessen. Organ works. Willeke Smits. Tuliprecords.
Op nog geen steenworp afstand van de Utrechtse Dom staat de Sint-Willebrorduskerk, die kan bogen op een orgel van Michaël Maarschalkerweerd, die ook het orgel in de Grote Zaal van het Concertgebouw heeft gebouwd. Het is lang in onbruik geweest en pas sinds 2005 weer speelklaar. Dat organiste Willeke Smits dit instrument heeft gekozen voor de muziek van de in Utrecht woonachtige Hendrik Andriessen is geheel adequaat.
Andriessen, zelf organist, heeft zijn instrument bedacht met toegankelijke, betrekkelijk traditionele muziek, waar toch dikwijls weer onverwachte, meest harmonische verrassingen in opdoemen. De tinten zijn meestal romantisch en licht gedempt. Zijn Thema met variaties springt er enigszins uit, met zijn nuchtere, solide klankwereld, maar dat is dan ook een betrekkelijk laat werk, uit 1949.
Toshio Hosokawa. Landscapes. Münchener Kammerorchester o.l.v. Alexander Liebreich. ECM.
In drie van de vier werken op deze cd met muziek van Toshio Hosokawa heeft de shô, dat fantastische Japanse mondorgel, een solopartij. De licht snerpende tonen die Mayumi Miyata produceert, geven de door de componist bij voorkeur opgevoerde strijkersnevels een haast elektronische kleuring. Maar verder dan tint en timbre reikt de zemelmuziek van Hosokawa helaas niet.
Maurice Emmanuel. Les symphonies e.a. Orchestre Philharmonique Slovène o.l.v. Emmanuel Vuillaume. Timpani.
Het oeuvre van de Fransman Maurice Emmanuel (1862-1938) telt niet veel meer dan dertig opusnummers. Dat komt doordat de componist omstreeks zijn 60ste schoon schip maakte en ruim de helft van zijn composities in de open haard stopte. Dat hij niet zo bekend is geworden, komt natuurlijk doordat hij werd overvleugeld door zijn genialere tijdgenoten, de vier maanden oudere Debussy en de dertien jaar jongere Ravel.
Emmanuels muziek mag dan iets minder baanbrekend en visionair zijn, ze heeft desondanks haar eigen kwaliteiten. Ze is onmiskenbaar Frans van signatuur, maar wat meer down to earth, door de bank genomen zelfs vrij onbekommerd. Dat is te horen op de cd die het Sloveens Philharmonisch Orkest en zijn chefdirigent Emmanuel Villaume aan zijn werk gewijd hebben. De twee symfonieën, uit 1919 en 1931, vormen de hoofdschotel. De Tweede klinkt een beetje overambitieus, als een iets te vol gepakte koffer, wat evengoed aan de uitvoering zou kunnen liggen als aan het stuk zelf. Bijzonder charmant en rijk aan instrumentatievondsten is de Suite française, Emmanuels bewerking van zijn Vijfde pianosonatine, waarin hij, in de geest van het neoclassicisme, een aantal oude dansvormen van nieuwe inhoud voorzag.
© Frits van der Waa 2011
