de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 11 november 2011
De passages in blauw hebben de krant niet gehaald.
Een vioolpartij van nog geen 24 uur oud
His Master's Choice: Louis Andriessen door het Clazz Ensemble o.l.v. Bas Wiegers. Tournee t/m 19.11. Stravinsky en Varèse door het Nieuw Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard. 9 november, Verkadefabriek, Den Bosch.
Voor nieuwe noten moet je de komende dagen in Den Bosch zijn. Daar begon woensdag het jaarlijkse festival November Music – 88 concerten in vijf dagen tijd, een staalkaart van wat er zoal aan nieuwe ontwikkelingen gaande is op het gebied van gecomponeerde en geïmproviseerde muziek. Er zijn nieuwe muziektheaterwerken van Astrid Kruisselbrink en Giel Vleggaar, een speciale gast is de veelzijdige Ierse componiste Jennifer Walshe, en er zijn tal van presentaties op de grens van het muzikale en het museale.
Het was dan ook ietwat curieus dat het festival opende met twee concerten waarin de nadruk lag op muziek van vroeger. Zo is het nieuwe, aan Louis Andriessen gewijde programma His Master's Choice van het Clazz Ensemble een terugblik op het oeuvre van de inmiddels 72-jarige meester. Toch zag de hoofdpersoon nog kans een actueel accent te plaatsen: nog geen 24 uur voor het concert schudde hij een nieuwe vioolpartij uit zijn mouw bij het Italiaanse liedje dat zangeres Cristina Zavalloni als tussendoortje wilde zingen. Zelfs in zo'n gelegenheidswerkje is het speciale oor voor kruidige akkoorden te bespeuren – een van Andriessens handelsmerken. Zavalloni en haar violistische evenknie Monica Germino, die in Xenia Fragmenten liet horen zelf ook een lieflijk stemgeluid te hebben, waren sterke protagonisten in divers Andriessenwerk.
Nieuw was eveneens het voor dit programma gecomponeerde Monument for Graettinger. Robert Graettinger, die in de jaren vijftig een aantal revolutionaire stukken componeerde voor de big band van Stan Kenton, is een van Andriessens idolen. Het nieuwe stuk is kort maar krachtig, doortrokken van gruizige, complexe harmonieën en bevat toch ook melancholieke lijnen. De leden van het Clazz Ensemble, dat zoals de naam aangeeft, opereert op de grens tussen klassiek en jazz, springen hier en daar op gepaste wijze improviserend uit de band.
Een substantieel onderdeel van het programma is The Family Revisited een stuwend arrangement van de filmmuziek die Andriessen in 1973 schreef bij de film The Family. Bewerker Dick de Graaf mocht in de huid kruipen van de vorige maand overleden saxofonist Piet Noordijk, die in de oorspronkelijke score een sterrol had. De getoonde fragmenten uit de film leiden helaas eerder af dan dat ze wat toevoegen.
Dat ligt anders bij de video die Bill Viola in 1994 maakte bij Déserts van Edgard Varèse, een uitgebalanceerd visueel complement bij dit grensverleggende stuk uit 1954. Met zijn bijdrage aan November Music, het sluitstuk van een tournee, liet het Nieuw Ensemble horen dat er in Varèses ooit als rabiate nieuwlichterij gedoodverfde muziek behalve een felle energie ook uiterst verfijnde klankpoëzie schuilgaat.
© Frits van der Waa 2011
