de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 15 augustus 2012
Christus' laatste woorden
The seven last words of Christ. Henschel Quartett en Susanne Kelling.
Challenge.
Met zijn zeven delen, allemaal langzaam en contemplatief, is Die sieben letzte Worte unseres Erlösers am Kreuze een van de eigenaardigste stukken uit het oeuvre van Haydn. Elk deel is gebaseerd op een van de zeven uitspraken die Jezus volgens de evangelieën heeft gedaan, terwijl hij aan het kruis hing. Er zijn versies voor strijkkwartet en orkest.
De Spaanse componist José Peris Lacasa (87) heeft een bewerking gemaakt waarin de kruiswoorden in de mond van een sopraan zijn gelegd. Dat kan omdat de instrumentale thema's rechtstreeks gebaseerd zijn op het ritme en de contouren van de bijbelse teksten.
Het Duitse Henschel Quartett, dat in 2008 de première bracht, heeft die nu op de plaat gezet. Het stuk verandert als er een sopraan meezingt, maar verliest niet aan kracht. Het kwartet levert geacheveerd spel en mezzo Susanne Kelling brengt haar partij ingetogen, maar niet zonder dramatiek. Er zijn een paar heel hoge noten waarvoor ze zich hoorbaar moet forceren. Dat de teksten niet in het boekje staan, is een klunzige omissie.
Die sieben Worte Jesu am Kreuz. Les Idées Heureuses olv Soly.
Analekta (2 cd's).
De Canadese dirigente en musicologe Geneviève Soly heeft zich helemaal toegelegd op het werk van Christoph Graupner (1683-1760). Hij was een meer dan verdienstelijk componist, wiens naam allereerst bekend is gebleven doordat hij aanvankelijk Bach passeerde bij het solliciteren naar de baan van Thomaskantor in Leipzig.
Met haar ensemble Les Idées Heureuses levert Soly de plaatpremière van Die sieben Worte Jesu am Kreuz. Het is een omvangrijk werk, dat in feite bestaat uit zeven cantates, die oorspronkelijk een voor een in de weken voor Pasen werden uitgevoerd. Hoewel de opzet van de cantates bescheidener is dan bij Bach (zonder grote fugatische koren) is het een prachtig werk. In elk deel wordt in aria's en recitatieven uitgebreid bespiegeld over de laatste uitspraken van Jezus, die zelf uiteraard ook in de muziek zijn verwerkt. Vooral het centrale deel, Mein Gott, mein Gott, warum hast du mich verlassen? is intens en aangrijpend.
Het orkestje is verrukkelijk, maar het zangerskwartet bevat twee zwakke schakels. Tenor Nils Brown is een druktemaker en alt Claudine Ledoux doet haar achternaam meer dan gestand. Ze komt er gewoon niet boven uit.
C.P.E. Bach. The Solo Keyboard Music 25.
Miklós Spányi.
Al sinds 1995 werkt de Hongaarse klavecinist Miklós Spányi aan twee monsterprojecten: het vastleggen van de integrale klavecimbelconcerten en de complete klavierwerken van Carl Philipp Emanuel Bach. Van de laatstgenoemde reeks is nu de 25ste aflevering verschenen.
Spányi is een excellent vertolker die zich bovendien bedient van C.P.E.'s lievelingsinstrument, het klavichord. Dat was het enige toetsinstrument waarop je in die tijd hard en zacht kan spelen – zij het dat ook de luidste tonen zeer bescheiden zijn. Op deze plaat staan tamelijk vroege werken, die soms doen denken aan Scarlatti, maar ook – in expressie, dramatiek en dynamisch contrast – duidelijk vooruitwijzen naar Mozart.
Deze muziek is ten onrechte nauwelijks bekend en verdient het veel vaker te worden gehoord.
© Frits van der Waa 2012
