de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 11 maart 2013
Dans houdt muziek draaiend
Gruber, Maier, Janssen, Vleggaar, Adams, López Gavilán en Márquez, door de Radio Kamer Filharmonie o.l.v. Jonathan Stockhammer. 8 maart, Vredenburg Leidsche Rijn, Utrecht.
Is dansen zonde? Dat is de vraag die wordt opgeworpen in een wel zeer geestrijke Nederlandse versie van Christian Zeal and Activity, een wat ouder werk van John Adams. Strijkers spelen een zwaar vertraagde hymnemelodie, terwijl uit de luidsprekers een potsierlijke voordracht van een theologische verhandeling klinkt.
Met een swingend avondje uit demonstreerde de Radio Kamer Filharmonie dat de dans, al dan niet zondig, de motor is die menig muziekstuk draaiend houdt – maar dat er ook zand tussen de wielen kan komen. Dat gebeurt met name in het speciaal voor dit dansconcert gecomponeerde werk van Guus Janssen, Ballroom Rhythmix, waarin de componist vreemde riedels en belegen figuurtjes oprakelt uit een synthesizer. Het orkest neemt die over, maar weerstreeft ze ook met verzakkende, geklutste slagwerkritmes - een ware wankelmotor dus. Echt mengen doen het orgel en het orkest niet, maar het is ook hoorbaar de bedoeling dat het twee gescheiden werelden blijven.
Het nieuwe Arcadia van Giel Vleggaar is ook niet werkelijk een voetjes-van-de-vloerstuk. In contrasterende modules biedt het variaties op een beperkt aantal melodische en harmonische gegevens. De orkestratie, vooral in het begin wat zwaar, wordt naar het eind toe steeds opener, tot het stagneert in een vogelachtig gekwetter en een verzoenend slotakkoord.
Aan dirigent Jonathan Stockhammer lijkt een danser verloren te zijn gegaan, getuige de soepele wijze waarop hij samen met danseres Sanja Maier-Hasagic het podium opkwam voor Florians Maiers wat oudere stuk Operator, een kruising tussen orkestmuziek en doembeladen grunge. Een heel ander soort op de spits gedreven stijloefening was te horen in Charivari uit 1981, waarin Heinz Karl Gruber een polka van Strauss laat uitlopen in een pandemonium.
Tussen de bedrijven door liet Midas Dekkers vanaf een videoscherm zijn licht schijnen over de biologische aspecten van de dans. En als uitsmijter fungeerden twee werken van Guido López Gavilán en Arturo Márquez met een aanstekelijk Latijns-Amerikaans dna. Zo eindigde een concert van een type dat binnenkort wel een stuk zeldzamer zal zijn. De Radio Kamer Filharmonie wordt opgeheven, NTR-programmeur Robert Nasveld, die jarenlang dit soort originele concerten samenstelde, houdt ermee op, en de Nederlandse scheppende toonkunst gaat het een stuk moeilijker krijgen. Dat geldt zelfs voor naar verhouding gevestigde en succesvolle componisten als Janssen en Vleggaar.
© Frits van der Waa 2013
