de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 6 april 2013
Alle emoties van het huwelijk in een kameroperaatje
Il Segreto di Susanna, van Ermanno Wolf-Ferrari, door de Nationale Reisopera ol.v. Hans Schellevis en Xander Straat. 2 april, Odeon, Zwolle. Herh: Den Haag (7), Utrecht 23 en 24/4.
Het is blessuretijd voor de Nationale Reisopera. Door het besluit van de overheid om de organisatie volledig te kortwieken, kunnen er dit seizoen geen volwaardige operaproducties op de planken komen. Om te laten zien dat er na zo'n mokerslag toch leven mogelijk is, brengt de Reisopera een reprise van Il Segreto di Susanna.
Dit kameroperaatje was vorig seizoen al te zien als onderdeel van het Resident Artists Programme, het jong-talentproject van de Reisopera.
Het is een korte, maar kostelijke voorstelling, waar niet meer dan twee zangers, drie muzikanten en als altijd onzichtbare technici voor nodig zijn. Het verhaal is de eenvoud zelve: een pas getrouwde man, Chiel, verdenkt zijn vrouw Susanna ervan dat ze een minnaar heeft, omdat hij telkens als hij thuiskomt de geur van tabak ruikt. Ze durft niet uit te komen voor de waarheid: dat ze zelf stiekem rookt. Ten slotte betrapt hij haar op heterdaad, waarna ze zich verzoenen en gezellig samen een sigaretje opsteken.
Een van de geestige aspecten is dat dit libretto in 1909, toen de Italiaan Ermanno Wolf-Ferrari het op muziek zette, juist liberaal en geëmancipeerd moet zijn geweest. Roken was toen nog een mannenzaak. Nu, een eeuw later, is roken dodelijk, en kan het verhaaltje feitelijk niet meer door de beugel.
Maar de gein van de voorstelling zit hem vooral in de slimme enscenering van Xander Straat, die met een minimum aan middelen het onderste uit de kan haalt. Net als Wolf-Ferrari trouwens, die het van hels tot paradijselijk reikende scala aan echtelijke emoties heeft voorzien van hupse, nu eens aanminnige en dan weer furieuze muziek. Die is door pianist Hans Schellevis met raffinement gearrangeerd voor klarinet, cello en piano, zoals ook de tekst door Jan Veldman inventief is omgezet naar een Nederlandse versie met rake rijmvondsten.
Een gespreid bedje dus voor de jonge zangers, sopraan Iris van Wijnen en Bastiaan Witsenburg, die elkaar met grote inzet het huwelijksleven zoet en zuur maken. Regisseur Straat maakt zichtbaar hoe het echtelijk geluk aan scherven gaat, maar het dramatisch hoogtepunt is toch wel Susanna's rookscène, waarin haar euforie zichtbaar wordt gemaakt door zes dansende sigarettenpeukjes.
Volgend seizoen brengt de tot een productiekern teruggebrachte Reisopera weer een volwaardig programma, met onder andere Wagners Tristan und Isolde en Jacob ter Veldhuis' The News.
© Frits van der Waa 2013
