de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 22 mei 2013
Lichte toon, maar grote diepgravendheid
Mieczyslaw Weinberg: complete works for violin and piano. Linus Roth en José Gallardo. Challenge (3 cd's).
Het is alweer een jaar of tien geleden dat zijn naam opeens kwam bovendrijven, maar toch is de muziek van Mieczyslaw Weinberg nog bepaald geen alledaagse kost op de concertpodia. Jammer eigenlijk, want deze tijdgenoot en vriend van Sjostakovitsj heeft een oeuvre op zijn naam staan dat dat van zijn veel beroemdere collega in omvang evenaart en in kwaliteit dicht benadert.
Weinberg (1919-1996) was van oorsprong Pool en ook nog Joods, dus niet het soort componist met wie de Sovjet-Unie graag te koop liep. Vandaar dat hij altijd wat op de achtergrond is gebleven. Zijn muziek lijkt op die van Sjostakovitsj, maar dan wat minder grimmig. Het omgekeerde is ook waar, want het kan bijna geen toeval zijn dat Sjostakovitsj vanaf de tijd dat hij Weinberg leerde kennen van die Joodse deuntjes ging gebruiken die in het werk van zijn collega ook zo vaak opduiken.
Violist Linus Roth en pianist José Gallardo breken op deze cd-box (3 cd's) met lichte toon, maar grote diepgravendheid een lans voor Weinbergs vioolsonates en enkele andere stukken, die bijna allemaal zijn ontstaan tussen 1943 en 1953. De enige uitzondering is de Zesde sonate uit 1982, een onthutsend stuk, waarin de behaaglijkheid wel heel ver te zoeken is.
Théodore Gouvy: Piano trios. Voces Intimae. Challenge (2 cd's).
Componisten willen weleens tussen wal en schip vallen, en dat is waarschijnlijk wat er is gebeurd met Théodore Gouvy, die in 1819 geboren werd in het Frans-Duitse grensgebied nabij Saarbrücken en pas op zijn 32ste het Franse staatsburgerschap verwierf. Zijn muziek biedt een combinatie van Franse verfijning en Duitse degelijkheid. Het pianotrio Voces Intimae voegt daar nog een scheut Italiaans enthousiasme aan toe. Vooral het Tweede pianotrio is een bruisend stuk, waarin de cello ruimhartig bedeeld is met genotvolle lijnen. Het valse pathos, dat laat-19de-eeuwse muziek soms zo zwaar op de hand maakt, ontbreekt hier volkomen, mede dankzij het gebruik van een Pleyelfortepiano uit 1848.
Alexander Raskatov: Prayers and Praise. Hilliard Ensemble en Nederlands Kamerorkest o.l.v. Krystof Maratka. Challenge.
De mannen van het Hilliard Ensemble zijn intussen flink grijs, maar hun stemmen hebben niet aan kweelkracht ingeboet. Speciaal voor hen schreef Alexander Raskatov in 1998 Praise, vijf jaar later gevolgd door Obikhod. Opvallend aan beide werken is de vrijwel constante dissonantiegraad, die toch tot een welluidend en vloeiend resultaat leidt.
Het vierstemmige Praise is vooral ingetogen. Obikhod is dramatischer, mede dankzij de bij wijlen schurende en snerpende klanken die het Nederlands Kamerorkest eraan toevoegt. Spiritueel is deze muziek zeker, maar dan wel op een wat minder geruststellende manier dan in het werk van Pärt, Kantsjeli en vergelijkbare Oost-Europeanen.
© Frits van der Waa 2013
