de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 24 juli 2013
Boulez (voorlopig) compleet
Boulez - Complete works. DG (13 cd's).
Pierre Boulez was 20 toen hij zijn pianowerk 12 Notations voltooide, een stuk waarin de kenmerkende trekken van het oeuvre dat hij in de zestig volgende jaren zou componeren al in de kiem aanwezig zijn: discipline en speelsheid.
Deutsche Grammophon heeft een klinkend monument opgericht voor de 88-jarige dirigent en componist: een box van 13 cd's met alle door Boulez goedgekeurde stukken, in exemplarische uitvoeringen en vrijwel allemaal door hemzelf gedirigeerd.
Het is een doos om je dagenlang in te begraven. Alleen al de ontwikkeling die de componist doormaakte is fascinerend. Zijn vroege werk – veelal voor piano – is streng en bijna monochroom. Omstreeks 1960 wijkt het zwart-wit voor orkestrale kleur. En vanaf 1980 doet met de elektronica een naar het surrealistische neigende vermenging van tinten haar intree, waarmee de muziek alleen maar wint aan souplesse en welluidendheid.
De meeste opnamen zijn eerder op cd uitgebracht, maar er zitten ook een paar nieuwe bij, onder meer zijn recentste compositie Une page d'éphéméride uit 2005. Boulez is nog altijd actief, dus deze complete editie kan binnenkort opeens aan vernieuwing toe zijn.
Judith. Katarina Livljanic en Ensemble Dialogos. Alpha (dvd + cd).
Musici die zich met de Middeleeuwen bezighouden, moeten over enige zelfwerkzaamheid beschikken, omdat we over veel aspecten van die muziek weinig weten. De Kroatische zangeres en musicologe Katarina Livljanic gaat in Judith een stap verder. Eigenlijk gaat het hier om een eigen compositie, zij het met gebruikmaking van oude glagolitische melodieën, stijlelementen uit bepaalde gregoriaanse responsoria en een tekst van Marko Marulic, een dichter uit de Renaissance, een veel latere periode. Livljanic brengt de geschiedenis van Judith, die de veldheer van de Babyloniërs een kopje kleiner maakt, met grote gedrevenheid, gestuwd door het fluit- en vedelspel van de twee muzikanten.
In zijn uiterst sobere visualisatie, te zien op een dvd bij de cd, maakt regisseur Radislav Jovanov Gonzo geraffineerd gebruik van kleur, textiel en de meer dan duizend jaar oude entourage van de Sint Donatuskerk in Zadar.
Balakirev: Complete piano works vol.1. Nicholas Walker. Grand Piano.
Mili Balakirev was de oprichter van Het Machtige Hoopje, de groep van vijf componisten die in de tweede helft van de 19de eeuw de Russische muziek op de kaart wilde zetten. Zelf is hij vrijwel vergeten, maar pianist Nicholas Walker doet daar wat aan.
De eerste aflevering van de volledige pianowerken bevat de twee onvoltooide sonates die de componist, nog geen 20, omstreeks 1855 schreef, plus de enige voltooide die hij in 1905 schreef. Die laatste is de mooiste, maar ze zijn allemaal de moeite waard, temeer daar Walker uitstekend uit de voeten kan met Balakirevs stijl, die de lijn Chopin-Liszt in Russische richting voortzet, en ook nog fraaie zweempjes classicisme biedt.
© Frits van der Waa 2013
