de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 16 september 2013
The News
The News, a reality opera, van Jacob ter Veldhuis, door het Nederlands Blazers Ensemble. 13/9, Vliegbasis Soesterberg. Herhaling: Groningen (2/10) en Amsterdam (3/10)
Een zingende paus, een scattende Berlusconi, een gemangelde Troonrede, dansende Talibanstrijders – het is maar een greep uit The News, de adembenemende (en ietwat oorverdovende) video-opera van Jacob ter Veldhuis. Vrijdag beleefde het werk zijn première in Shelter 61, een reuzenbarak op de voormalige vliegbasis Soesterberg, als onderdeel van de herdenkingen van de Vrede van Utrecht. Het gaat hier om de 'peace edition': de 'opera edition' die komend voorjaar bij de Nationale Reisopera te zien is, zal nieuwe ingrediënten bevatten. De wereld draait door en het nieuws houdt nooit op.
The News is een voorstelling die je aan het denken zet. Over alle goede en vooral nare dingen die er in de wereld gebeuren, maar ook over het kunstige vergrootglas dat de beeldmanipulatie en de krachtige, stuwende muziek blijken te vormen. Ter Veldhuis en zijn beeldregisseurs voeren hier de techniek die hij al in eerdere werken heeft beproefd tot nieuwe hoogten: zijn muziek is gebaseerd op het ritme en de melodie van de gesproken tekst in de door hem gekozen tv-fragmenten. Behendig weet hij de spraak van commentatoren, wereldleiders en geïnterviewden in te bedden in oppeppende, vaak poppy, soms neobarokke muziek.
De videobeelden, soms met de tekst in spetterende letters, worden live begeleid door het Nederlands Blazers Ensemble, uitgebreid met elektrische gitaren, slagwerk en twee zingende nieuwslezeressen. Het aandeel van LOIRE (artiestennaam van Lori Cotler), die met haar op Indiase leest geschoeide percussiezang een eigen accent toevoegt, is fenomenaal. Nora Fischer is met haar minder exotische stemgeluid een prima evenknie.
Ter Veldhuis' magnum opus is vaak geestig, maar nog vaker schrijnend. Hij heeft een scherpe neus voor indringend beeldmateriaal (dat hij grotendeels heeft ontleend aan Amerikaanse zenders). De stokkende, herhaalde beelden hebben menigmaal een karikaturaal effect: de enge dingen die Wilders en Assad met hun mond doen, worden onverbiddelijk in de etalage gezet. Maar bovenal is het de muziek die alles naar een hoger plan tilt. Kluchtige klanken zetten tegenaccenten bij gestaalde retoriek van politici. Duistere tonen maken drie klagende vrouwen tot tragische sterren.
The News is daarmee, hoe onorthodox ook, volwaardige opera. De vorm, een collage van 'nummers', klopt precies met de inhoud – tot en met de reprise van belangrijke items aan het slot – maar is tegelijk geraffineerd van opzet, omdat er onder de schijnbaar ordeloze aaneenschakeling van items een betoog schuilt. En als ultieme ironie maakt The News pijnlijk duidelijk dat het wereldnieuws zoals het op televisie wordt gepresenteerd niet wezenlijk verschilt van een spektakelshow.
© Frits van der Waa 2013
