de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 28 oktober 2013
Uitgesmeerde onbestemdheid
Bach en Hosokawa, door het Nederlands Kamerorkest o.l.v. Hosokawa en Gordan Nikolic. 26/10, Muziekgebouw, Amsterdam.
Wat het Nederlands Philharmonisch Orkest bewogen heeft om Toshio Hosokawa uit te nodigen dit seizoen op te treden als composer in residence is begrijpelijk. De 58-jarige Japanner is een internationaal gevierd componist, wiens werk is bekroond met diverse prijzen. Hij heeft al drie opera's op zijn naam staan. Naast de drie werken die het Nederlands Kamerorkest, de pocketdivisie van het Nederlands Philharmonisch, vrijdag uitvoerde onder leiding van de componist, brengt het orkest in april zijn symfonisch werk Circulating Ocean uit 2005. Verder hoeft Hosokawa niets te doen. Ik dacht altijd dat het gebruikelijk was dat een composer in residence iets schreef voor het orkest waar hij te gast is, of eens een lezing over zijn eigen werk houdt, maar strikt genomen móét dat natuurlijk niet.
Wat het Nederlands Philharmonisch Orkest heeft bewogen om de gastcomponist samen met Bach in één programma te zetten, is heel wat minder begrijpelijk. Misschien was dat bedoeld om het soortelijk gewicht van het optreden nog enigszins op peil te houden. Eén maat van Bach heeft meer inhoud en diepgang dan een heel muziekstuk van Hosokawa. Die mag dan wel beweren dat in de westerse muziek een toon slechts een deel van het geheel is, terwijl in de Japanse muziek een toon een heel landschap in zich bergt, maar de taferelen die hij in zijn werk aan het oor laat langstrekken zijn daarom niet minder eentonig.
Het is dan ook begrijpelijk dat het NedPhO bij dit concert kinetisch schilder Norman Perryman heeft uitgenodigd om het een en ander visueel te ondersteunen. Perryman is een bekwaam nat-in-natschilder, die met overheadprojectoren een soort geproduceerde vloeistofdia's genereert. Het moet gezegd dat Perryman zijn vak verstaat en zo te zien van tevoren bovendien de partituur bestudeert.
Het probleem met Hosokawa is niet dat hij geen vakman is, want hij weet wel degelijk hoe hij een fatsoenlijke klank uit het orkest moet halen, maar dat hij grossiert in een uitgesmeerde onbestemdheid. Dat gaat zo ver dat Mayumi Miyata, die in zijn shô-concert Cloud and Light solieert op het Japanse mondorgel, alleen maar als hoofdrolspeelster herkenbaar is doordat ze in een eigen lichtbundeltje staat. Blossoming II is van hetzelfde laken een pak.
Het recentste werk op dit programma was Meditation - Trauermusik für die Opfer von Fukushima und des Tsunami. Het is een onderwerp van het soort waarmee je ook als mindere componist gegarandeerd respect afdwingt. Voor Hosokawa's doen is het een wat avontuurlijker werk, dat het helaas voornamelijk moet hebben van treur- en dreigclichés als overmatige kwarten, klaaglijk dalende halve tonen en veel onheilspellende tromslagen.
De muziek van Bach redde het te lange programma van de totale nietszeggendheid, waarbij violist Gordan Nikolic zich extravert betoonde en Lisanne Soeterbroek naar verhouding subtiel en innig voor de dag kwam, kwaliteiten waarmee ze elkaar in het dubbelconcert voor twee violen BWV 1043 schitterend aanvulden.
© Frits van der Waa 2013
