de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 6 november 2013
Overweldigende Beethoven op Erard
Beethoven: Moonlight - Waldstein - Storm. Aleksej Ljoebimov. Alpha.
Het is een benadering waarvan je wel een beetje moet houden, maar dat Aleksej Ljoebimov je laat ervaren welk avontuur Beethoven aanging in zijn pianosonates staat buiten kijf.
Op zijn jongste cd bedient de Russische pianist zich van een natuurgetrouwe, door Christopher Clarke gebouwde kopie van een Erard uit 1802, compleet met registerpedalen, precies het type instrument dat Beethoven in diezelfde tijd bespeelde.
De kennismaking is vrij overweldigend. De Erard is allesbehalve een Mozartflügeltje en staat al een heel eind dichter bij de moderne vleugel. Maar de sonoriteiten zijn veel rijker – wat niet alleen te maken heeft met die registers, maar ook met de leren hamerkoppen waardoor het kleurverschil tussen forte en piano scherper wordt benadrukt. De stormachtige passages haken zich het sterkst in het geheugen, maar even talrijk zijn de feeërieke momenten wanneer de Clarke-Erard plots als een etherische harp of pinnige cymbalom klinkt.
Robert Zuidam: McGonagall-Lieder. Challenge.
Vier jaar werkte de Nederlandse componist Robert Zuidam aan zijn McGonagall-Lieder, die tegen 2001 waren uitgegroeid tot een vijfdelige cyclus met twee vocale en drie instrumentale delen.
Uitgangspunt zijn de twee gedichten die de Schotse poëet William McGonagall schreef over de grote brug over de Tay – het eerste bij de inhuldiging in 1875, het tweede vier jaar later, nadat dit wonder van techniek tijdens een zware storm was ingestort. Hoewel McGonagalls dichtkunst van een lachwekkend allooi is, neemt Zuidam hem heel serieus, en volgt hem in zijn sentimentaliteit en geëxalteerdheid – maar dan wel door een hedendaagse bril. Daarbij wordt hij in niet geringe mate geholpen door de Belgische sopraan Katrien Baerts, die twaalf jaar geleden nog nauwelijks de kinderschoenen was ontgroeid, maar die zich intussen heeft ontpopt tot Zuidamvertolkster en -muze par excellence.
Deze aansprekende, ondogmatische en soms wel heel hoog opgestapelde muziek is ook bij de instrumentalisten van Asko/Schönberg en het pianoduo Post & Mulder in elektriserende handen.
Bach: Six sonatas for violin and piano. Michelle Makarski en Keith Jarrett. ECM.
Keith Jarrett is een alleskunner. Hij is vooral befaamd als improviserend pianist, maar laat ook graag zijn licht schijnen over klassiek repertoire en dan in het bijzonder over de muziek van J.S. Bach.
Voor het eerst sinds bijna twintig jaar heeft hij weer een Bach-cd gemaakt, ditmaal gewijd aan de vioolsonates, die hij speelt met violiste Michelle Makarski. In het verleden speelde Jarrett Bach ook wel op klavecimbel. Dit keer doet hij het op piano. Hoewel hij Bach glashelder en genuanceerd speelt, is dat toch een beetje jammer, maar dat heeft meer te maken met de balans tussen de beide musici. Met de verstandhouding tussen de twee zit het wel goed, maar Makarski is een violiste die wel heel netjes binnen de lijntjes kleurt en soms bijna bedeesd overkomt.
Dat neemt niet weg dat het een mooie vertolking is, zeker als je je Bach het liefst wat rustgevend hebt.
© Frits van der Waa 2013
