de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 6 juni 2014
Tussen wal, schip, servet en tafellaken
Twitchy Organs, door Nico Muhly en Oneohtrix Point Never. 4/6, Orgelpark, Amsterdam.
Dat het Holland Festival naast toegankelijke en minder toegankelijke topkunst ook werk uit minder makkelijk te definiëren marges brengt, is alleen maar te prijzen. En nog lovenswaardiger is dat het voor een dergelijke voorstelling een prachtpodium kiest als het ten onrechte veronachtzaamde Amsterdamse Orgelpark, een voormalige kerk waar zich waarschijnlijk meer orgels bevinden dan waar ook ter wereld.
Maar verder blijft het toch moeilijk met muzikanten die niet in een hokje passen. Wie tussen wal, schip, servet en tafellaken opereert, levert te vaak vlees noch vis. Dat is in vorige afleveringen van het Holland Festival menigmaal gebleken en is ook weer het geval bij het dubbeloptreden van componist Nico Muhly en Oneohtrix Point Never (OPN), de artiestennaam van Daniel Lopatin.
De combinatie snijdt hout. Muhly, die bij onder anderen Philip Glass in de leer is geweest en opereert op het snijvlak van pop en moderne gecomponeerde muziek, heeft iets met orgels. En de synthesizergeluiden van Oneohtrix Point Never sluiten daarop goed aan.
Uit de stukken van de 32-jarige Muhly spreekt orgelplezier, wat aangenaam treft. En zijn streven om nieuwe zijpaden te vinden uit de in wezen doodlopende straat van het minimalisme is sympathiek. Maar dan beland je als componist snel op een terrein waar traditionele muzikale maatstaven gelden, en op die manier bekeken is zijn muziek nogal kortademig en vaak verbrokkeld. Het substantieelste onderdeel, zeven Preludes on O Antiphons, neemt ruim 20 minuten in beslag en varieert tussen juichende quasi-improvisaties en wijwaterige zwijmelakkoorden.
Het werk van Oneohtrix Point Never, die van dezelfde leeftijd is als Muhly, treft helemaal als schon da gewesen. Dat zijn pulsloze ambient niet helemaal spoort met het draaitafelcircuit is duidelijk, maar verglijdende klankschappen horen al sinds de jaren zestig tot de clichés van de elektronische muziek. Daar komt bij dat Oneohtrix Point Nevers basisingrediënten – non-stop galm en liggende tonen – gekwalificeerd kunnen worden als muzikale mayonaise. Het glijdt moeiteloos naar binnen, maar uiteindelijk klinkt het alsof hij stukken van Steve Reich en Brian Eno in een elektronische blender heeft gestopt en verwerkt tot een grote liflaf, die bovendien hinderlijk dicht bij de oordoppengrens komt.
© Frits van der Waa 2014
