de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 29 oktober 2014
Van de ene verrassing in de andere bij Cavalli
Cavalli: Elena, door Cappella Mediterranea o.l.v. Leonardo García Alarcón en Jean-Yves Ruf. Beeldregie: Corentin Leconte. Ricercar. (2 dvd's).
Zo'n vliegende start als die van Cavalli's Elena kom je in de opera zelden tegen. De Onmin, vermomd als de Vrede, weet met behulp van een twistappel binnen een paar minuten drie godinnen volkomen op de kast te krijgen.
En dat is nog maar de proloog van een verhaal waarin de schone Helena mannen het hoofd op hol jaagt, haar aanstaande Menelaos, vermomd als vrouw, ongewild hetzelfde doet, en er tot het eind toe evenveel nieuwe figuren opduiken als in een aflevering van Game of Thrones.
Cavalli, tussen 1640 en 1670 actief als componist in Venetië, is de grote troost van een ieder die treurt om de verloren gegane opera's van Monteverdi. Van zijn meer dan twintig opera's moeten er nog steeds een paar onder het stof vandaan worden gehaald. De nu op dvd uitgebrachte opvoering van Elena, vorig jaar in Aix, was de eerste in meer dan drie eeuwen.
Naast luim is er ook drama en tragiek, want zo veel minnaars worden natuurlijk snel jaloers op elkaar, om nog maar te zwijgen van de woede van versmade geliefden. Cavalli heeft er schitterende muziek voor geschreven die je van de ene verrassing in de andere doet vallen – ook dankzij de pittige en kleurrijke uitvoering van het barokorkestje Cappella Mediterranea.
De jonge zangers, met voorop de Hongaarse Emöke Baráth als Elena en de tot verbazende hoogten opklimmende Roemeense countertenor Valer Barna-Sabadus (Menelaos), zijn hartveroverend in de door en door menselijke regie van Jean-Yves Ruf.
Guus Janssen: Vioolconcert e.a. door diverse ensembles, en De Buitenbocht, door Jellie Dekker en Dick Lucas. Attacca (cd + dvd).
Hollandser kan het niet: een componist die op de fiets over een dijk rijdt, en dan op klompen aan het werk gaat in zijn volkstuintje. Met dat beeld opent De Buitenbocht, de documentaire die Jellie Dekker vorig jaar maakte over Guus Janssen, in 1951 geboren en getogen in Kennemerland. De film maakt prachtig aanschouwelijk hoe Janssen is gevormd door die omgeving, maar tegelijkertijd – samen met zijn drummende broer Wim – een volkomen originele, dwarse kijk op klank en muziekmaken ontwikkelde. De nuchtere manier waarop hij daarover vertelt, is even ontwapenend als verhelderend.
Behalve dit portret bevat de door Attacca uitgebrachte dvd twee gefilmde Janssen-werken, plus vier van zijn wat groter opgezette stukken op cd. In twee daarvan schittert hij zelf als toetsenist.
Het Vioolconcert is jazzy en licht chaotisch, Ballroom Rithmix is geestig en bizar, Four Songs biedt de krankzinnige combinatie van Chinees mondorgel en clichés uit de popmuziek van de jaren zestig. Het pianoconcert Vrije Tijd is het meest abstract, maar tegelijkertijd Janssen ten voeten uit, met listige muzikale mechaniekjes en een verknipte cakewalk.
© Frits van der Waa 2014
