de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 3 november 2014
JacobTV oogst met vindingrijke muziek
Gershwin, JacobTV, Wilson, Barber en Bernstein, door Het Gelders Orkest en Aurelia Saxofoon Kwartet o.l.v. Julia Jones. 31/10, Orpheus, Apeldoorn. Herh.: Amsterdam (4/11), Nijmegen (6/11), Enschede (7/11) en Deventer (8/11).
November is voor Nederlandse componisten vaak de oogstmaand, waarin de vruchten van hun schrijftafelgezwoeg klinkende vorm aannemen. Hoewel de uitvoeringskansen er voor de gemiddelde toondichter niet gunstiger op zijn geworden, valt er veel te beleven de komende weken: November Music brengt een scala aan nieuwe werken, er zijn premières van Michel van der Aa en Jouy Roukens, en Het Gelders Orkest* toert dezer dagen door het land met een nieuw stuk van Jacob ter Veldhuis, aka JacobTV.
Het afgelopen seizoen was JacobTV vooral in het nieuws met zijn flamboyante video-opera The News. Zijn Tipperary Concerto is vergeleken daarmee een abstract werk, zonder buitenmuzikale componenten. Wel bijzonder is dat de hoofdrol is toebedeeld aan een vier saxofoons. In het uit vier secties bestaande stuk laat het onlangs voor de helft verjongde Aurelia Saxofoon Kwartet horen dat het nog steeds de zwoele, klassiek timbres én het ruigere werk beheerst.
Het Tipperary Concerto ontwikkelt zich in ongeveer twintig minuten van traag versmolten riettonen via een worsteling van quasi-geïmproviseerde lijnen naar een stuwende fusie tussen saxen en orkest. Het idioom van Ter Veldhuis is tonaal en toegankelijk en leunt met zijn ritmes tegen pop en jazz aan, maar de spelletje die hij speelt met noten en motieven zijn vindingrijk. Mooi zijn de referenties aan de muziek van Copland, waarin het geratel van de saxkleppen en de de ketsende Bartok-pizzicati van de cello's een extra slagwerk-accent plaatsen. In de korte slotsectie kerende de weemoedige dissonanten van het begin weer terug.
Het Gelders Orkest heeft het nieuwe werk ingebed in een Amerikaans programma. Naast de pakkende deunen van Gerswhins An American in Paris en vooral de eruptieve muziek van Bernsteins West Side Story stak de toch bepaald niet onswingende JacobTV wel een beetje af als kaaskop op Broadway. De Britse Julia Jones zorgde voor uitvoeringen die gesoigneerd aandeden, maar ze bleek veel feeling te hebben voor de extra schepjes die Bernstein er, terwijl je denkt dat dat niet meer kan, altijd weer bovenop doet.
Een fantastische extraatje was joySTICK IT waarmee de Amerikaan Zackery Wilson tijdens de Alkema Composition Competition voor crossovermuziek vorige week de publieksprijs won. Wilson combineert saxofoonkwartet en piano met computergamemuziek, een collage van jazz en digitale slapstick, waarover de geest van de legendarische Frank Zappa vaardig moet zijn geweest.
* Correctie: het betrof hier een gezamenlijk project van Het Gelders Orkest en Het Symfonieorkest (ofwel het Orkest van het Oosten)
© Frits van der Waa 2014
