de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 1 december 2014
Opstapeling van clichés in grabbeltonvorm
Oud en Nieuw; met muziek van Bertali, Biber, De Vrees en Schnyder, door diverse musici o.l.v. Ed Spanjaard. 29/11, Muziekgebouw, Amsterdam.
Een grootschalig schuifdeurenconcert, dat is de opzet van de IJ-Salon, een serie van het Amsterdamse Muziekgebouw waarin vijf keer per jaar musici uit het Koninklijk Concertgebouworkest verkenningen uitvoeren en muzikaal strooigoed uitdelen. De trekpleister van de jongste aflevering was Kastje... Muur... van slagwerker/componist Bart de Vrees, op een libretto van Daan Doesborgh.
In dit operaatje stellen de makers de gekmakende aspecten van de ambtenarij aan de kaak, een onderwerp dat al aan de orde komt in het werk van Franz Kafka. De hedendaagse pendant is de 'helpdesk'. Het begint er al mee dat het publiek 'in de wacht' wordt gezet en dan naar barokmuziek van Bertali mag luisteren. Dat is geen straf, want de KCO-musici weten ook in dit genre van wanten. Midden in de zaal hangt een loket, met aan de ene kant een cliënt (Anat Spiegel), en aan de andere een formidabele ambtenaar (Maribeth Diggle). Daaromheen zit een groepje blazers en strijkers, plus een slagwerker die onder meer een gitaar beklopt en buitenissige rateltjes en toetertjes hanteert. De muziek is dwars en eigenzinnig en sluit als een bus, dankzij de hechte samenwerking van de muzikanten en de straffe directie van Ed Spanjaard. Voorts zijn er nog twee dansers, die als gestileerde ambtenaren de zaal doorkruisen met paperassen.
Maar leuk wordt dit komisch bedoelde operaatje niet, al was het maar doordat de tekst slechts flardsgewijs doorkomt. Hoog zingende zangeressen zijn nooit goed verstaanbaar en dat de twee dames het Nederlands niet als moedertaal hebben, doet de rest. Het gesproken aandeel van Doesborgh zelf is goed te volgen, maar ook dan verliest de opstapeling van clichés al snel zijn persiflerende werking. De grabbeltonvorm maakt dat het toch een onderhoudende middag wordt. Trombonist Jörgen van Rijen is feitelijk de muzikale hoofdpersoon, of hij nu glorieert op de sackbutt in een sonate van Dario Castello, of zichzelf in Slipstream van Florian Magnus Maier via een elektronisch loopstation uitbouwt tot een compleet trombone-orkest.
© Frits van der Waa 2014
