de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 12 mei 2015
Leidsman in nieuwe muziek
Ton Hartsuiker (1933-2015)
Zijn grootste bekendheid dankte Ton Hartsuiker ongetwijfeld aan het NOS-programma Musica Nova, dat hij van 1969 tot 1991 elke week presenteerde op de zender die toen Hilversum IV heette. Daarin liet hij de nieuwste, vers gecomponeerde muziek horen, die hij met zijn karakteristieke droge, raspende stemgeluid van gedegen toelichtingen voorzag.
Maar Hartsuiker, die vrijdag op 81-jarige leeftijd overleed, was veel meer dan een radiopresentator. De afgelopen vijftig jaar heeft hij als pianist, pedagoog en bestuurder een toonaangevende rol gespeeld in het Nederlandse muziekleven.
Hij werd geboren in 1933. 'Een fijn jaartal', vond hij zelf, niet alleen omdat hij daardoor de oorlog bewust had meegemaakt, maar vooral ook omdat hij volwassen was geworden in de jaren vijftig, een tijd van stormachtige ontwikkelingen binnen de kunst. De belangstelling voor klassieke muziek kreeg hij als zoon van een muziekschooldirecteur in Zwolle met de paplepel ingegoten. Hij studeerde aan het Haags Koninklijk Conservatorium bij Léon Orthel, maar was eerder pedagoog dan podiumtijger. Als vanzelf ontwikkelde hij zich tot 'missionaris van de nieuwe muziek'. Naast zijn lespraktijk trad hij op in schoolconcerten, gaf lezingen en schreef programmatoelichtingen. Hij kwam bij de radio terecht, waar hij ten slotte met Musica Nova zijn eigen programma kreeg.
In 1979 werd Hartsuiker directeur van het Utrechts Conservatorium, dat hij omvormde tot een bloeiende onderwijsinstelling. In 1993 stapte hij over naar het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. Na zijn pensionering in 1998 bleef hij actief als docent en lid van allerlei besturen en overlegorganen.
Hartsuiker was een bevlogen docent, die ondanks zijn warme belangstelling voor het nieuwe ook de traditionele klassieken nooit vergat. Tot zijn leerlingen horen de componisten Guus Janssen en Joey Roukens, en de pianisten Ralph van Raat en Arthur Jussen. Hartsuiker zag zichzelf altijd primair als muzikant. 'Ik ben musicus in bredere zin,' zei hij bij zijn afscheid als conservatoriumdirecteur. 'Noem het muzisch-zijn.'.
© Frits van der Waa 2015
