de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 5 juni 2015
Droomlogica achter The Book of Sand overtuigt
The Book of Sand. Interactieve liedcyclus van Michel van der Aa.
De Aleph, uit het gelijknamige verhaal van Jorge Luis Borges, is het punt waar alle plaatsen ter wereld tegelijk zichtbaar zijn. Michel van der Aa doet het in zijn op Borges' teksten gebaseerde liedcyclus The Book of Sand met maar drie plaatsen. Maar dat is genoeg.
Een onmetelijke woestijn is de bovenwereld, een laboratorium vol machines de tussenwereld en diep daaronder ligt een duister keldergewelf. Daar bewegen zich verschillende vrouwen die allemaal dezelfde zijn, de zangeres Kate Miller-Heidke. Ze gooien met zand, strooien met zand, schrijven met zand op repen plastic en brengen de werelden met elkaar in verbinding.
The Book of Sand, een coproductie van het Holland Festival en het Sydney Festival, is geen gewone liedcyclus, en hij is niet in de concertzaal te horen, maar alleen via de website of de app, gratis. De kijker kan schakelen tussen de lagen, die verschillende muziek bevatten. Alleen Miller-Heidkes zanglijn is in alle lagen gelijk. De ene keer is de achtergrond een modern koorstuk, gezongen door het Nederlands Kamerkoor, dan weer pakkende, maar niet helemaal alledaagse popmuziek, en dan is er nog een surrealistische, vervreemdende elektronische mengelmoes. Alles heeft met alles te maken en het is allemaal even prikkelend, prachtig en raadselachtig. De drie lagen samen duren twaalf minuten, maar vormen een labyrint waarin je kunt blijven ronddwalen.
Van der Aa zet met deze ultieme videoclip in diverse ruimtelijke visuele en muzikale dimensies opnieuw trefzekere schreden op onbekend terrein. Wat overtuigt, is niet eens zijn beheersing van multimediale technieken, maar vooral de droomlogica van zijn wereld, die wordt gedragen door vreemde, maar verlokkelijke klanken.
© Frits van der Waa 2015
