Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 9 april 2016

De klarinettist is niet vies van entertainment

Reportage Klarinetfestival

'Een instrument met vele gezichten', zo noemt Arno Piters de klarinet in zijn welkomstwoord, dat door vreemde luidspreker-oprispingen wordt onderbroken en aan het slot overgaat in een absurde combinatie van klankdicht en klarinetspel. Het Nederlands Klarinetfestival, het eerste in zijn soort, is geopend. Vier dagen lang, tot en met zondag, wordt er in het Muziekgebouw geknord, gesnerpt, rondgeraasd en hemels gekweeld. Want inderdaad, de klarinet is een veelzijdig instrument, thuis in zowel de klassieke en de volksmuziek als de jazz.

Achter het Nederlands Blazers Ensemble, dat het openingsconcert verzorgt, zijn op een groot in tweeën gedeeld projectiescherm twee klarinetbouwers te zien. De een is in de weer met ebbenhout, een draaibank en verfijnde gereedschappen, de ander met een wortel, een keukenmes en een boormachine. De 'wortelklarinet' is natuurlijk een gimmick, maar desondanks een bruikbaar instrument. Morgen wordt er in het Muziekgebouw een wereldrecordpoging wortelklarinet bouwen – en spelen – gedaan.

Terwijl de instrumenten geleidelijk gestalte aannemen, ontketent het Blazers Ensemble een bonte afwisseling van muziekstukken, met als rode draad de Goldberg Variaties van Bach - eigenlijk geschreven voor klavecimbel – die door verschillende bewerkers aan eerbiedige en oneerbiedige varianten zijn onderworpen.

Daartussendoor verschijnen uiteenlopende muziekstukken, die reiken van Janácek tot Kyteman, en van fijngevoelig tot opzwepend, met diverse solisten, zoals de Griekse klarinettist Manos Achalinotopoulos, die een heel eigen sound ontplooit over opzwepende balkanritmes. Ook de basklarinet en de contrabasklarinet, de grote broers, zijn van de partij. Boven een luidruchtige 'wall of sound' sproeien klarinettist David Kweksilber en sopraansaxofonist Johan van der Linden noten over elkaar uit in een muzikaal duel.

Na afloop, in de hal van het Muziekgebouw, gaat Kweksilber nog een stapje verder met een als 'kamikaze-act' aangekondigde bewerking van een Fantasie impromptu van Chopin, waarin hij, begeleid door vijf medespelers, erin slaagt in een minimum aan tijd een maximum aan noten te spelen. Die afterparty is, meer nog dan het openingsconcert zelf, een ware vlootschouw. Linsey Pollak, geestelijk vader van de wortelklarinet, verbaast met een uit een stuk tuinslang vervaardigde klarinetachtige,waar hij door er als klankbeker een groen plastic gietertje aan te hangen weer een heel andere kleur uit haalt. Ook bespeelt hij een zelfbouwdoedelzak met een opgeblazen rubber handschoen als luchtreservoir.

Daartegenover staat dan weer een beeldschoon op ruisende barokklarinetten uitgevoerd trio van Johann Mattheson, helemaal uit de begintijd van het instrument, of muziek van Mozart, eigenlijk gedacht voor de bassethoorn, een neefje uit de familie, maar hier uitgevoerd door een collectief van zeven basklarinetten die, ondanks hun naam, verbazend hoge en zuivere noten kunnen voortbrengen.

Maar klarinettisten zijn niet vies van entertainment. Ze mogen graag klezmer of jazz spelen, willen soms een beetje schmieren, en vinden het vooral fijn om op topsnelheid door alle registers heen te schieten. Zo bezien is de klarinet de circusartiest onder de instrumenten.

Klarinetfestival, t/m/ 10 april in Bimhuis en Muziekgebouw aan 't IJ. www.klarinetfestival.nl


© Frits van der Waa 2016