de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 24 juni 2016
The Transmigration stelt als innovatief project teleur
The Transmigration of Morton F., interactieve website/opera van Sjaron Minailo en Anat Spiegel. Te bekijken op mortonf.net
Uit bewondering voor de componist Morton Feldman (1926-1987) hebben regisseur Sjaron Minailo en componiste Anat Spiegel hun idool een hommage gebracht met een interactieve online-muziekfilm, The Transmigration of Morton F. Het bijzondere aan dit project, een opdracht van het Holland Festival en De Munt in Brussel, is dat het voor iedereen gratis via internet toegankelijk is, net als The Book of Sand, waarmee Michel van der Aa zich vorig jaar als eerste op dit pad begaf.
Dat het niet zou meevallen de inventieve Van der Aa naar de kroon te steken, was duidelijk. De opbrengst van de Transmigration is vrij pover, vooral waar het de interactiviteit betreft. In feite is het gewoon een muziekfilm met een paar extra gimmicks.
Die film is op zichzelf goed gemaakt, zij het inhoudelijk erg vaag. We volgen een grijsharige dame (gespeeld door de befaamde zangeres Joan La Barbara, die Feldman goed gekend heeft) op haar zoektocht naar een jongetje, dat met zijn dikke uilenbril en achterovergekamd lang haar verbazend veel op de componist lijkt. Onderweg belandt ze in allerlei muzikale en gechoreografeerde rituelen, waarin eerst muziek van Feldman, en later van Spiegel klinkt. Hoewel het onderscheid niet is aangegeven, is het voor de goede luisteraar wel te horen. Spiegels werk is ordelijker dan de gestaag evoluerende, maar geenszins minimalistische klanken van Feldman, maar sluit daar vrij goed bij aan. Het gedoe met paardendekens en de trippelende dansers passen er minder goed bij dan de onmiskenbare visuele verwijzingen naar Stanley Kubricks film 2001: a Space Odyssey, al was het maar dat daarin ook een soort zielsverhuizing plaatsvindt.
Bezoekers van de site mortonf.net hebben tijdens deze filmpjes hier en daar de mogelijkheid met de muis een 'verborgen beeldlaag' open te vegen. Bij de dansscènes kun je vanuit een vast standpunt in – niet al te schokvrij – 3D om je heen kijken. Dat is eigenlijk het hele interactieve eieren eten. Want het verbindende 'spel' waarbij op een begraafplaats naar botjes moet worden gezocht, is te onbenullig voor woorden. Hier kan de wandelaar eveneens alle kanten op kijken, maar het traject is volkomen lineair. Daar zouden gamers twintig jaar geleden al hun neus voor ophalen. Die botjes zijn bovendien niet eens nodig, want via de tijdlijn in het menu kun je ook door naar de volgende scène. Voor sommige gebruikers zal dat zelfs de enige methode zijn, omdat de site bij wisselingen kan vastlopen. Nee, als innovatief project stelt The Transmigration of Morton F. stevig teleur.
© Frits van der Waa 2016
