de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 15 december 2016
Pianistische monsterklus toont écht rebelse Beethoven
Beethoven/ Kretzschmar: Die 32 Scansonaten. Door Hermann Kretzschmar. 12/12, Pianola Museum Amsterdam.
Metamuziek is muziek die over andere muziek gaat. Dat geldt in zekere zin voor alle muziek, maar sinds de 20ste eeuw gaan sommigen daar verder in. Zo'n componist is de Duitse pianist Hermann Kretzschmar, die maandag in het Pianola Museum de première bracht van Die 32 Scansonaten, een gecondenseerde versie van alle pianosonates van Beethoven.
Met een muzikaal fileermes heeft Kretzschmar de grote stukken van Beethoven ontleed op harmonische en ritmische kenmerken en ze teruggebracht tot miniaturen van drie à vier minuten. Zo is dit corpus, dat maar net op tien cd's past, ingedikt tot ruim anderhalf uur muziek.
Lijkt het op Beethoven? Ja, want alle klanken zijn ontleend aan zijn werk, en nee, want de samenhang op korte termijn is gereduceerd tot een bizar muzikaal stenoschrift. Zo maken de snelle delen naar verhouding een versplinterde indruk. In de langzame delen blijft het harmonisch verloop overeind. Sommige pregnante motieven doen sterk beethoveniaans aan. Op andere momenten doet de onlogica van de akkoordopeenvolgingen denken aan het werk van Satie. Kretzschmar heeft zich ook compositorische vrijheden veroorloofd, zoals het uitrekken en vervolgens versnellen van de eerste maten van de Mondscheinsonate.
Pianistisch is het een monsterklus, maar Kretzschmar, pianist van het Ensemble Modern, is daartegen opgewassen. Hij houdt de warrelingen aan snippers op orde en streelt geweldige sonoriteiten uit het klavier. Monumentaal is zijn magnum opus zeker, en het valt zelfs staande te houden dat het beter recht doet aan Beethovens rebelse karakter dan traditionele uitvoeringen na twee eeuwen nog kunnen.
© Frits van der Waa 2016
