de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 2 augustus 2017
Hoogtepunten uit het oeuvre van Reich
Inzetje bij een interview van Merlijn Kerkhof met de componist
De carrière van Reich voert langs fascinerende patronen: zijn Joodse wortels en 9/11.
It's Gonna Rain (1965), een tapecompositie, is het stuk waarmee Reich zijn eigen variant van het minimalisme ontdekte. Hij speelde twee identieke bandfragmenten, met de stem van een gospelpreacher, tegelijk af op twee verschillende recorders. De herhaalde fragmenten liepen geleidelijk uit elkaar, waardoor er fascinerende, aldoor verschuivende ritmische en melodische patronen ontstonden. Reich noemde dit 'phase shifting', faseverschuiving.
Drumming (1970/1971) is een grootschalig werk voor een groot ensemble van voornamelijk slagwerkers. Reich voert hierin de verdubbeling van instrumenten, de in elkaar grijpende ritmische patronen en de faseverschuivingen die hij in voorgaande werken heeft verkend naar een monumentaal hoogtepunt. Bongo's, marimba's en glockenspielen spelen achtereenvolgens de hoofdrol en ten slotte komen alle timbres samen.
In Eight Lines (1983) maakt Reich zich steeds meer los van het strikte minimalisme, waarin alles uit een enkel gegeven werd afgeleid, en dit spetterende werk, met rijke harmonieën en een stuwende vijfkwartsmaat, is daarvan de voorlopige bekroning.
Met Tehillim (1981), een zetting van vier hebreeuwse psalmteksten voor vrouwenstemmen en ensemble, gaat Reich op zoek naar zijn joodse wortels. Het is met zijn weelderige verstrengelde melodielijnen – nog steeds – een van zijn minst minimalistische stukken, en waarschijnlijk een van de blijmoedigste composities van de hele twintigste eeuw.
Het aangrijpende Different Trains voor strijkkwartet en tape (1988) vormt een keerpunt in Reich oeuvre. Alle muziek is afgeleid uit de spraakmelodie van gesproken tekst – onder meer afkomstig uit interviews met overlevenden van de Holocaust. Hun pijnlijke ervaringen tijdens hun tocht door Europa worden afgezet tegen de treinreizen die Reich zelf als kind door de VS maakte.
Met deze nieuwe techniek ontwikkelt Reich, samen met zijn echtgenote, de videokunstenares Beryl Korot, het grote multimedawerk The Cave (1993). In deze kruising tussen video-opera en documentaire laten ze zien hoeveel het jodendom en de islam in feite gemeen hebben. Helaas bestaat van dit werk, een poging om via kunst een bijdrage te leveren aan de wereldvrede, geen goede video-opname. Het latere Three Tales (2002) geeft een goede indruk van de integratie van beeld, geluid en inhoud die Reich en Korot in hun gezamenlijk werk bereiken.
City Life (1995) voor ensemble en gesamplede stadsgeluiden is een ode aan Reichs woonplaats New York, compleet met toeters, dichtslaande taxideuren en een gospelpreacher, een knipoog naar het vroegste werk van de componist. Maar het bevat ook geluiden van de mislukte aanslag die in 1993 werd gepleegd op het WTC – een navrante voorafschaduwing van de aanslagen van 2001, waarvoor Reich in 2011 met WTC 9/11 een in memoriam schreef.
© Frits van der Waa 2017
