de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 13 september 2017
Een belangrijke zin, hier in blauw weergegeven, heeft de krant helaas niet gehaald.
Beethoven zoals je hem nog nooit gehoord hebt, maar helemaal overtuigend
Mozart en Beethoven, door het Orkest van de Achttiende Eeuw. 11/9, Musis, Arnhem.
Een van de eerste dingen die de nieuwe concertzaal van het Arnhemse Musis Sacrum bij je oproept is het verlangen naar een stevig onweer. Achter het podium rijst een enorme glazen wand op, die uitzicht biedt op het in avondschemer gehulde park daarachter. Stel je het lichteffect eens voor dat een paar bliksems teweeg zouden kunnen brengen tijdens bijvoorbeeld het vierde deel (Gewitter und Sturm) van Beethovens Zesde symfonie. Voor geluidsoverlast of ingewaaide ramen hoeft niet te worden gevreesd: het glas is vijf centimeter dik. Wel kan het grote venster deels open, zodat er in de zomer ook buitenconcerten kunnen worden gegeven.
De nieuwe Parkzaal, een creatie van architectenbureau Van Dongen-Koschuch, biedt plaats aan duizend man publiek en heeft een klassiek schoenendoosmodel, inclusief een vrij ondiep balkon en gaanderijen. De zaal, die al in mei voor het eerst is bespeeld, is vastgebouwd aan het oude Musis Sacrum, waar nog aan gewerkt wordt. Het hele complex wordt in januari feestelijk ingewijd.
De energie waarmee het Orkest van de Achttiende Eeuw zich maandag op Mozarts 'Haffner'-symfonie stortte riep de vraag op hoe luidruchtiger componisten als Prokofjev en Mahler zich zullen verhouden tot de niet benepen akoestiek, of wat er zal gebeuren bij een minder grote toeloop. De paukenpartij, altijd lastig, was wel heel manifest aanwezig, en de fortissimo's zou je je transparanter kunnen wensen. Maar zodra de muziek rustiger werd, kwamen de ruisende blazers en slanke strijkerslijnen die zo bepalend zijn voor het geluid van dit orkest prachtig tot hun recht.
Het komt niet vaak voor dat je twee Beethoven-pianoconcerten in één programma hoort en al helemaal niet met twee verschillende solisten. Voor het Derde pianoconcert nam Ashot Khachatourian plaats achter de Erard-pianoforte. In samenspraak met het dirigentloze orkest kwam de 33-jarige Armeen tot een innemende uitvoering, waarin ingetogenheid, rust en elegantie de boventoon voerden.
Khachatourian is een beschermeling van Maria João Pires, die het met het Vierde pianoconcert van hem overnam, en daarin mirakelen teweegbracht die duidelijk maakten wat het verschil is tussen een voortreffelijke pianist en een grootmeester. Met een verbazend genuanceerd toucher haalt Pires ongehoorde timbres en kleuren uit de pianoforte, distilleert halo's en sluiers uit hoofdnoten en omspelingen en komt samen met het orkest tot een vertolking met een bijna Frans raffinement en raakvlakken met Chopin. Beethoven zoals je hem nog nooit gehoord hebt, maar helemaal overtuigend.
© Frits van der Waa 2017
