de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 17 oktober 2017
Gezongen versie van Kunst der Fuge biedt een uniek perspectief op Bachs zwanenzang
Die gesungene Kunst der Fuge, door Holland Baroque/Gesualdo Consort. 14/10, Noorderkerk, Amsterdam. Herh.: 19/10, Koewacht, Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen
Waarom een vocale versie van Bachs Die Kunst der Fuge? Met hun uitvoering geven Holland Baroque en het Gesualdo Consort het klinkende antwoord: omdat het een uniek perspectief biedt op het werk dat algemeen als Bachs zwanenzang wordt beschouwd, een muzikaal essay over de fuga, met aldoor hetzelfde thema als uitgangspunt.
Omdat Bach geen bezetting heeft aangegeven voor dit werk, vergt het hoe dan ook enige zelfredzaamheid van de musici. In zijn gezongen arrangement heeft Harry van der Kamp, zanger en leider van het Gesualdo Consort, niets veranderd aan Bachs noten. Alleen legt hij de hoofdthema's in de mond van de zes zangers en deelt alle begeleidende stemmen toe aan het ensemble van vier strijkers en een toetsenist. Zijn tekstkeuze is weloverwogen: voor de hoekdelen enkele fraaie latijnse wiskundige observaties, voor het merendeel der fuga's fragmenten uit een bekende koraaltekst en voor die ene fuga in Franse stijl een citaat van Blaise Pascal.
Maar de talige component doet er minder toe. Belangrijker is dat door deze opzet de muzikale rode draden waarop Bach zijn labyrintische polyfonie heeft gegrondvest gaan oplichten. Zelfs als je het werk goed kent, is het fascinerend om te horen hoe Bach het thema op zijn kop zet, versiert, uitrekt en die verschillende varianten op allerlei manieren met zichzelf en ten slotte ook nog met extra thema's combineert.
Om wat lucht te brengen in deze adembenemende ervaring brengen de musici van Holland Baroque een paar delen louter instrumentaal, met een in zijn geheel getokkeld deel als verrassend, fluisterzacht intermezzo.
© Frits van der Waa 2017
