de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 5 december 2017
Lichte disbalans in Leusinks Messiah
Messiah, van Georg Friedrich Händel. Door The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands o.l.v. Pieter Jan Leusink. 2/12, Marekerk, Leiden. Tournee t/m 30/12.
Nog voor Sinterklaas het land uit is, is de muzikale kerstjaarmarkt alweer begonnen. De komende weken kan de liefhebber zich verlustigen in kerstconcerten van uiteenlopende pluimage, al blijft Händels Messiah onmiskenbaar de grote lieveling van concertgangers en -gevers.
Zaterdag gaven The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands de welluidende aftrap voor een tournee die de hele maand in beslag zal nemen. Het gezelschap van dirigent Pieter Jan Leusink, sinds twintig jaar grootleverancier van passies en oratoria, is door zijn alomtegenwoordigheid een begrip geworden. Bijzonder is dat de overheid geen cent bijlegt.
Verwacht geen honderdkoppig koor bij deze Messiah, dat is hoe dan ook uit de tijd, en komt zelfs niet uit Händels tijd. Leusink doet het met een gezelschap van vijftien zangers, onder wie ook de solisten voor de aria's. Het orkest telt ook slechts veertien musici. Voor de tamelijk bescheiden, ronde ruimte van de Leidse Marekerk is het zeker genoeg. Wel is er in het koor een lichte disbalans te bespeuren: de drie bassen produceren vooral in de luide gedeelten een stentorgeluid waarmee ze de sopranen, vijf in getal maar toch met minder vuurkracht, naar het tweede plan verwijzen.
Aan de souplesse en de energie van de uitvoering doet dat niets af. Dirigent Leusink enthousiasmeert op een fysiek wat nadrukkelijke manier, met veel krullende bewegingen van handen en vingers, en aarzelt niet om een enkele maal zijdelings over het podium een dansje te maken, maar het klinkende resultaat ademt helderheid en eendracht. Ook de bezonken passages komen goed tot hun recht en de barokstrijkers van het houtblazersloze orkest produceren een glanzend en genuanceerd geluid.
Bij de solisten zijn het opnieuw de laagste stemmen die het meeste indruk maken. Tenor Martinus Leusink (zoon van de dirigent) en de manhaftige bas Andrew Slater brengen hun partijen zonder vocalistenfratsen en met grote inleving, waarbij ze duidelijk contact maken met het publiek. De stem van Sytse Buwalda, hoe welluidend ook, heeft zelfs voor een countertenor wat weinig kern. Het aandeel van de sopranen Olga Zinovieva en Jana Mamonova is sprankelend en innemend, al zou Zinovieva er goed aan doen haar Engels wat bij te schaven.
Het traject waarlangs Händel zijn gehoor meevoert, begint met de geboorte van de Heiland, leidt via allerlei, soms cryptische bijbelteksten naar beschrijvingen van Gods toorn en het befaamde Hallelujah, waarna in het slotdeel de dag des oordeels bezongen wordt, met als hoogtepunt de basaria The trumpet shall sound. Leusink, die niet altijd even welwillend wordt bejegend door critici, laat niet alleen horen dat hij en zijn gezelschap elkaar door en door verstaan, maar weet ook de medereizigers tijdens de tocht vele mooie plekjes in de berm te wijzen.
KERST UIT VELE WINDSTREKEN
Een verre van complete greep uit de kerstconcerten van de komende weken.
Verscheidene gezelschappen brengen een Messiah, veelal gevolgd door een tournee: de Händelvereniging is al vertrokken op 2 december, het Noord-Nederlands Orkest begint op 7 december en de Nieuwe Philharmonie Utrecht op de 15de. The King's Consort doet op 21 december Eindhoven aan met dit werk.
Zowel in Amsterdam als in Utrecht is er op 9 december een Meezing-Messiah.
Bachs Weihnachtsoratorium klinkt vanaf 10 december twaalfmaal bij de Nederlandse Bachvereniging en vanaf 14 december zesmaal bij het Nederlands Kamerkoor i.s.m. Concerto Köln. Het Koninklijk Concertgebouworkest brengt Bachs Hohe Messe op 22 en 25 december.
Telemann mag ook meedoen met Der Tag des Gerichts in de Zaterdagmatinee van 9 december.
Het Tölzer Knabenchor brengt op 17 december traditionele 'kerstklassiekers' in het Amsterdamse Concertgebouw. Nog bekendere jongetjes, de Wiener Sängerknaben, zijn op 17 december te gast in Maastricht en op de 19de in Amsterdam.
Concerto Copenhagen brengt op 17 december in Amsterdam een gevarieerde 'authentieke barokke kerst' en Holland Baroque toert vanaf de 16de met 'vergeten kerstparels' uit dezelfde periode.
Het Noors Solistenkoor zingt op 20 december in Amsterdam een kerstconcert in diverse stijlen. Musica Temprana laat vanaf 12 december op zes locaties horen hoe een 'barokke kerst in Ecuador' klonk.
© Frits van der Waa 2017
