de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 12 januari 2018
Een ode aan de onvolmaaktheid van de mens
Bamboleamos no mundo, van Jan van de Putte.
Etcetera (2 cd's)
'Wij waggelen door de wereld', luidt de letterlijke vertaling van de titel Bamboleamos no mondo, een vierdelige cyclus op teksten van de Portugese dichter Fernando Pessoa, waaraan componist Jan van de Putte (1959) tien jaar heeft gewerkt.
Het is een dappere daad van Etcetera om dit tweeënhalf uur durende werk op cd uit te brengen, want deze muziek vergt een actieve luisterhouding, zoals dat heet. De eerste tien minuten bijvoorbeeld klinkt eigenlijk alleen maar geschuifel en geruis (op het podium gebeurde wel wat meer, maar dat hoor je niet), en zo zijn er meer momenten waarop de muziek een staat van volslagen inertie bereikt.
Dat is opzet. Van de Putte brengt, middels Pessoa, een ode aan de onvolmaaktheid van de mens. Slapeloosheid, de neiging alles op de lange baan te schuiven en het in het duister tasten in de breedst mogelijke zin – daar gaat het over. En wie volhardt wordt beloond. Want tegenover uiterste ascese staat ook opperste rijkdom. Het Asko|Schönberg levert regenbogen van geluid, snijdende verschiltonen en immense climaxen. Het vocale element staat voorop, eerst in de persoon van de onfeilbare Barbara Hannigan, gevolgd door tweezang van Barabara Kozelj en Keren Motseri, bij wie in het laatste deel de zangers van Cappella Amsterdam aansluiten.
Hoewel Van de Putte uitdrukkelijk de zwaarte opzoekt, vergeet hij de lichte toets en de kwinkslag niet. Het derde deel is een cyclus in een cyclus, een soort scherzo, met volksmuziekachtige flarden en een duizelingwekkend zwalkende afsluiting. Maar de echte finale is toch dat veertig minuten durende slotdeel, Insónia, waarin klankstapelingen optreden die werkelijk visionair te noemen zijn.
Stolen back from Time. Werken van Robin de Raaff. Attacca (2 cd's).
Zeven stevige werken zijn verzameld op deze dubbel-cd met muziek van Robin de Raaff, en toch is dat nog maar een fractie van het oeuvre dat de productieve 49-jarige componist in een kwarteeuw heeft gecomponeerd.
De selectie bestrijkt ongeveer die hele periode en toont met name De Raaffs voorliefde voor de vom van het solo- of dubbelconcert, waarin hij zowel grote melodische fantasie als symfonische behendigheid toont. Zijn muziek is niet tonaal, maar toch vloeiend, welluidend en rijk aan van tint verschietende timbres.
Illustratief hiervoor is het openingsstuk van de cd, het Vioolconcert uit 2008, een aanvankelijk introvert werk, dat uiteindelijk toch verkeert in grote hectiek. Het Percussion Concerto is een levendig en toegankelijk werk, evenals het Dubbelconcert, een twintig jaar oude opname waarin de vorige maand overleden basklarinettist Harry Sparnaay en klarinettist Harmen de Boer het opnemen tegen het Radio Kamerorkest, dat al veel langer ter ziele is.
Het nonet Ennea's domein biedt te midden van de orkestrale weelde een tussenspel van klaarheid, waarin De Raaff de uitgespaarde noten evengoed met grote verfijning neerlegt. De uitvoeringen, door diverse Nederlandse en buitenlandse ensembles, zijn excellent.
© Frits van der Waa 2018
