de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 12 maart 2018
Weinig boventonen bij Silbersee's Stimmung
Stockhausen, Fiumara en Oh, door Silbersee o.l.v. Romain Bischoff. 8/3, Muziekgebouw aan het IJ, Amsterdam. Herh: Utrecht (8/9) en Den Bosch (8/11)
Met niet meer dan zes tonen schiep Karlheinz Stockhausen vijftig jaar geleden een compositie van meer dan een uur, die bij het Holland Festival van 1969 goed was voor een flinke rel. En het is nog wel zulke stemmige, meditatieve muziek. Het werk heet niet voor niets Stimmung.
De zes zangers van Silbersee gaven donderdag in het Amsterdamse Muziekgebouw een uiterst geconcentreerde lezing van dit zelden uitgevoerde stuk. De muziek is tegelijkertijd monotoon en zeer gedetailleerd. Stimmung is een systematische verkenning van het verschijnsel dat in één enkele toon vele deeltonen meeklinken, die samen het timbre bepalen. De zes tonen vormen samen een klank die heel gewichtig een dominant-none-akkoord heet, maar eigenlijk ook weer een verzameling boventonen is van een lage Bes, die alleen de zangers via een oortje kunnen horen.
Stockhausen schrijft voor dat de zes vocalisten op hun beurt ook weer boventonen van de door hen gezongen tonen moeten accentueren. Zo ontstaat idealiter boven de pulserende, steeds van kleur veranderende texturen van het akkoord een wemeling van hoge fluittonen, een extra laag die het stuk letterlijk polyfoon maakt. Helaas kwam dit aspect bij Silbersee wat minder goed uit de verf, waardoor de uitvoering een wat vlakke indruk maakte.
Nog soberder waren twee Graduales 1 & 2, waarin Anthony Fiumara de noten do, re, mi, fa en sol aan permutaties onderwerpt. Ook Recollection for ChoHee van de Koreaanse componiste Seung-Won Oh, een ritueel werk met complexe akkoorden, tamtams, belletjes en tempelschalen, sloot prachtig aan op het voorgaande.
© Frits van der Waa 2018
