de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 9 juni 2018
Multimediale rorschachtest
Richters Patterns, van Marcus Schmickler en Corinna Belz door Ensemble Musikfabrik en Cappella Amsterdam. 7 juni, Gashouder Westergasfabriek, Amsterdam.
Interdisciplinariteit is het sleutelwoord bij de opening van het Holland Festival in de grote Gashouder op het oude gasfabriekterrein in Amsterdam, al jaren een uitgelezen festivallocatie. Bij uitzondering is die nu ingericht als een echte concertzaal, waarbij iedereen met de neus dezelfde kant uit zit, gericht op de zachtste noten die er vermoedelijk in dit festival zullen klinken.
Morton Feldman schreef Rothko Chapel in 1971 ter nagedachtenis aan zijn overleden vriend, de schilder Mark Rothko. In zekere zin is het jammer dat hierbij niet, vanwege de verweving der kunsten, een aantal van de schilderijen getoond werden die Rothko maakte voor het gebouw uit de titel. Maar de muziek, met ingetogen glansrol voor altviolist Axel Porath, subtiele paukslagen en celestatonen, en moeilijke maar uiterst milde samenklanken van het eminente koor Cappella Amsterdam, is zichzelf genoeg.
Dan wordt het publiek omringd door een wijde kring van achttien muzikanten, valt er een projectiescherm naar beneden en begint Richters Patterns, een twee jaar oud multimediawerk van filmmaker Corinna Belz en componist Marcus Schmickler naar schilderijen van de befaamde Duitse kunstenaar Gerhard Richter.
Ook hier is de tijdsbeleving uitgerekt, maar het effect is massiever en indringender. Eerst veranderen de beelden van abstracte verflagen nauwelijks, dan verschijnen er steeds meer spiegelingen en verdubbelingen, tot het getoonde doet denken aan een veelvoudige rorschachtest in zinderende kleuren. Die evolueert dan ook weer vrijwel onmerkbaar tot een veelkleurig veld vol horizontale strepen, die steeds sneller verschijnen en verdwijnen, op en neer gaan en zelfs even van links naar rechts lijken te bewegen.
Dat is gek genoeg het enige moment waarop er iets van de toegezegde synergie tussen beeld en geluid optreedt. Schmicklers klanken golven eerst af en aan, verglijden en worden steeds welluidender – tot drieklanken en gorgelende orgelpunten het discours bepalen, waar dan weer allerlei boventonen in kruipen.
De mix van kleuren en tinten die Schmickler en Belz realiseren is technisch perfect. Maar als concept is deze synesthetische ervaring schon dagewesen en niet heel anders dan de vloeistofdia's en de orkestrale Sgt.-Pepperdraaikolk van een halve eeuw terug.
© Frits van der Waa 2018
