de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 21 september 2018
Ambrozijn voor het oor
Josquin des Prez: Miserere mei Deus. Cappella Amsterdam olv Reuss. Harmonia Mundi.
Sinds het afgelopen Festival Oude Muziek, waar dagelijks werk van zijn hand werd uitgevoerd, weten misschien iets meer mensen wie Josquin des Prez was: de grootste componist van de renaissance, die in 1521 overleed en een oeuvre van ongeëvenaarde kwaliteit naliet.
Cappella Amsterdam was ook van de partij en heeft het programma tevens vastgelegd op cd, wat heel fijn is, want zo veel opnamen van Josquin zijn er niet. Vanaf 27 september trekt het koor door het land met een programma waarin Josquins muziek wordt geflankeerd door muziek van de springlevende Amerikaan David Lang.
Miserere mei Deus bevat een flinke handvol motetten, het genre waarin Josquin zijn meest vrije en expressieve muziek heeft neergelegd. Het titelstuk is een van de meeslependste, maar al deze in wezen devote stukken zijn ambrozijn voor het oor, met hun soms verknoopte polyfonie en hun uitgekiende harmonieën.
De vertolkingen van Cappella Amsterdam onder vaste dirigent Daniel Reuss zijn indrukwekkend van zuiverheid en klank, maar als geheel een beetje eenvormig. Bij een aantal andere concerten in het Festival Oude Muziek was te horen dat ook in die ogenschijnlijk kale noten van vijfhonderd jaar oud dieper te delven valt.
Stravinsky: Perséphone. Finnish National Opera. Pentatone.
Het in 1934 gecomponeerde melodrama Perséphone hoort tot de minder bekende werken van Stravinsky. Dat is niet helemaal ten onrechte, want de 'bite' die veel van zijn stukken zo spannend maakt ontbreekt hier enigszins, het verhaal, op tekst van André Gide, blijft op afstand en dat de hoofdrol niet wordt gezongen maar over de muziek heen gedeclameerd werkt ook niet mee.
Evengoed hebben koor en orkest van de Finse Nationale Opera er hun schouders onder gezet om er een mooie uitvoering van te maken, die live is vastgelegd. Behalve spreekster Pauline Chevillier levert ook tenor Andrew Staples een flinke bijdrage. Dirigent Esa-Pekka Salonen kent zijn Stravinsky en dient akkoordzuilen, plofbassen en bedrieglijk eenvoudige blazerslijnen verfijnd op.
Michael Finnissy: vocal works. Exaudi Vocal Ensemble. Winter & Winter.
De buitenissige madrigalen van Carlo Gesualdo (1566-1613) hebben al menig componist geïnspireerd. Een paar jaar geleden voegde de Brit Michael Finnissy (1946) zich bij dit gezelschap met zijn zevendelige en achtstemmige Gesualdo - Libro Sesto, waarin hij de muziek van zijn voorganger aan zeer vrije, maar boeiende parafrases onderwerpt. Het Exaudi Vocal Ensemble maakt er een fascinerende gebeurtenis van, met nu eens flakkerende, dan weer verzakkende vocalen en grootse contrasten.
Finnissy schrijft ontegenzeggelijk knap voor stemmen, en geeft een eigen draai aan het in wezen modernistisch idioom, maar in de drie overige, aanmerkelijk oudere stukken is de inspiratie wat minder en de soms zwaar dissonante stof veel verder uitgesmeerd.
© Frits van der Waa 2018
