de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 5 oktober 2018
Meer docu- dan monodrama
Harriet, monodrama van Hilda Paredes, door Muziektheater Transparant o.l.v. Jean Lacornerie en Manoj Kamps. 3 oktober, Muziekgebouw, Amsterdam. Herh: Den Bosch (9/11), Rotterdam (22/5/19).
In het monodrama Harriet wordt een vergeten heldin voor het voetlicht gebracht: Harriet Tubman, die een kleine tweehonderd jaar geleden als slaaf geboren werd, op 27-jarige leeftijd wist te ontsnappen en minstens zeventig andere tot slaaf gemaakten hielp te bevrijden. Het is een onderwerp dat vermoedelijk – en helaas – nog heel lang actueel zal blijven.
Claron McFadden is de zangeres die Harriet gestalte geeft. Samen met collega-sopraan Naomi Beeldens reciteert, fluistert en zingt ze de noten van de Mexicaanse componiste Hilda Paredes, die licht schuren en soms tot plafondhoogte opstijgen. Bepalend voor de visuele vormgeving is een podiumvullend scherm van witte stroken, een soort vliegengordijn, waarop de beelden en animaties van de Amerikaanse ontwerper Miwa Matreyek geprojecteerd worden. Daarachter zetelt het Hermes Ensemble, geleid door dirigent Manoj Kamps. Het werk telt maar drie musici, een violist, een gitarist en een percussionist, maar bevat ook een elektronische component: vanuit de wanden van de zaal klinken surrealistische echo's, verdubbelingen en andere muzikale schijngestalten.
Dat alles maakt Harriet, een productie van het Vlaamse Muziektheater Transparant, tot een technisch complex stuk, dat alleen daardoor al bewondering afdwingt. In vier bedrijven wordt de levensloop van Tubman verbeeld, van haar kindertijd tot haar betrokkenheid bij de Amerikaanse Burgeroorlog, en in een epiloog wordt ook de 20ste eeuw nog doorgenomen, tot en met de verkiezing van Barack Obama tot president van de Verenigde Staten.
Ondanks de zonder meer pregnante thematiek blijft het verhaal een beetje op afstand. Dat heeft te maken met de hoge graad van stilering en ook een beetje met dat scherm dat alles afdekt, hoeveel er ook doorheen gelopen wordt. Het libretto, samengesteld door Lex Bohlmeijer en Mayra Santos-Febres, is voor een groot deel gebaseerd op teksten van Tubman zelf, die tot op hoge leeftijd ijverde voor mensen- en speciaal vrouwenrechten. Maar daardoor wordt de voorstelling, die volgende maand nog gespeeld wordt op het festival November Music en volgend jaar bij de Rotterdamse Operadagen, meer een docudrama dan een monodrama.
Paredes' muziek is knap gemaakt, rijk aan details en bevat naast subtiele ijle weefsels ook stekeliger geluiden en in het vierde bedrijf zelfs martiale ritmes. Maar gemiddeld is de muziek met haar uitgesponnen en ongrijpbare karakter niet substantieel genoeg voor een muziekdrama van negentig minuten, ondanks de sublieme zangeressen en de paar spiritualmelodieën die als auditief anker fungeren.
Wat de voorstelling overeind houdt zijn de verrassend vindingrijke en scherp getimede projecties, vrijwel steeds in puur zwart-wit met een enkel rood accent, waarin Matreyek documentair materiaal als oude gravures confronteert met knap gemaakte animaties, van concreet tot abstract, die op sommige momenten precies congrueren met de acties van de beide zangeressen.
© Frits van der Waa 2018
