de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 7 december 2018
Levende, ademende klanken in Kunst der Fuge
Bach: Die Kunst der Fuge, door Bob van Asperen. Aeolus
Zelfs liefhebbers van Bach lopen soms wat schoorvoetend om Die Kunst der Fuge heen, en dat is niet zo vreemd als je bedenkt dat Bach in deze monumentale cyclus tot op de bodem de mogelijkheden verkent van een thema van twaalf noten. Tot in de 20ste eeuw gold de verzameling als een academische exercitie, die wellicht niet eens bedoeld was om uit te voeren.
Bob van Asperen bewijst het tegendeel, met een schitterende vertolking op een origineel klavecimbel uit Bachs tijd. Niets aan zijn interpretatie is stram of hoekig; bespeeld door een meesterhand kan ook een ogenschijnlijk mechanisch instrument als het klavecimbel levende, ademende klanken voortbrengen.
De cd bevat ook een uitvoerig essay waarin Van Asperen met overtuigende argumenten staaft dat Die Kunst der Fuge weliswaar Bachs laatste compositie is, maar niet onvoltooid is gebleven. De middenin afbrekende fuga waarmee het werk in veel uitvoeringen wordt besloten, hoort er volgens hem niet bij en staat dan ook niet op de cd.
Strauss: Die Fledermaus, door NDR Radiophilharmonie olv Lawrence Foster. Pentatone.
Schuinsmarcheerderij, verkleedpartijen en misleiding zijn troef in Die Fledermaus van Johann Strauss jr. Zoals in de meeste operettes wordt ook in de live opgenomen uitvoering van de NDR Radiophilharmonie onder leiding van Lawrence Foster tussen de muzikale bedrijven door stevig geschmierd met vet Oostenrijks accent. In de zaal zal al dat gesproken woord wel gewerkt hebben, maar op cd bevalt dat helaas een stuk minder.
Het neemt niet weg dat wat de muziek aan diepgang ontbeert ruimschoots wordt gecompenseerd door melodieën vol levensvreugde, schittering en verrukkelijke rijmelarijen. De zoetgevooisde tenor Nikolai Schukoff en de veelzijdige sopraan Laura Aikin staan centraal als de boemelende rentenier Von Eisenstein en zijn vrouw Rosalinde, en worden geflankeerd door een bont gezelschap ambtsdragers en gedienstigen. Aan het slot komt alles op zijn pootjes terecht en krijgt de champagne de schuld.
La Morra: Splendor da Ciel. Ramée.
Een palimpsest is een manuscript waarvan het oorspronkelijke handschrift is weggeschraapt om het papier of perkament opnieuw te gebruiken. Als die oudere laag interessanter is dan de nieuwe, zoals bij het Florentijnse San Lorenzo Palimpsest, stelt dat historici voor een probleem. Maar dankzij multispectrale analyse, een nieuwe techniek, hebben Hamburgse onderzoekers de meer dan tweehonderd composities die het eigenlijke document bevatte weer zichtbaar gemaakt.
Op de cd Splendor da Ciel brengt het oudemuziekensemble La Morra een aantal van deze vroeg 15de-eeuwse werken voor het eerst tot klinken. De bezettingen wisselen, maar de muziek, die aansluit bij het idioom van het trecento, is vloeiend, lichtvoetig en melodieus. Vrijwel steeds kronkelen twee of drie stemmen of instrumenten als wingerdranken om elkaar heen. Hoewel ze meer dan zes eeuwen oud zijn, zijn deze werken nog altijd even actueel als het onderwerp dat erin bezongen wordt: de liefde.
© Frits van der Waa 2018
