de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 14 januari 2019
Geconcentreerde klop-, veeg- en zuiggeluiden
Mozart meets Lachenmann, door Les Siècles o.l.v. François-Xavier Roth. 12/1, Muziekgebouw, Amsterdam.
Hokjesgeest is niet besteed aan François-Xavier Roth en zijn flitsende orkest Les Siècles. Hun repertoire omspant ruim drie eeuwen, en ze bedienen zich daarbij steeds van het bijpassende, al dan niet historische instrumentarium. Roth zelf switcht ook geregeld tussen gezelschappen: zo dirigeert hij eind deze maand Beethoven en Strauss bij het Concertgebouworkest.
Op twee tafels achter op het podium van het Amsterdamse Muziekgebouw stonden vrijdag twee pauken, ondersteboven. Die waren nodig voor Mouvement (- vor der Erstarrung), een inmiddels beproefd modern stuk uit 1984 van Helmut Lachenmann, die een uitgesproken voorliefde heeft voor klop-, veeg- en zuiggeluiden en ander ongewoon gebruik van de gangbare muziekinstrumenten.
De keurtroepen van Les Siècles demonstreerden dat daar niets onzinnigs aan is, althans niet in de hand van een meester als de in eigen persoon aanwezige Lachenmann. In de loop van het stuk passeren hele 'klankfamilies', waarbinnen de individuele geluiden dikwijls opgaan in ongehoorde samengestelde timbres. De uiterst geconcentreerde uitvoering bleef van begin tot eind spannend.
Lichtelijk provocerend werd dit avant-gardistische werk omlijst door twee symfonieën van Mozart, die met eenzelfde toewijding en inzet werden uitgevoerd. De 47-jarige Roth is een dirigent wie niets ontgaat, zij het dat hij Mozart hier en daar over-energiek benadert, waardoor er details verloren gaan. Dat was vooral in de Symfonie nr. 39 het geval, en ook de spetterende finale van de 'Jupiter'-symfonie neigde soms naar het tumultueuze. Maar dat werd ruimschoots gecompenseerd door de transparantie, de subtiele nuances en de uitgewogen contrasten die ook in de uitvoering van Lachenmann de essentie uitmaakten.
© Frits van der Waa 2019
