de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 18 januari 2019
Vertrouwd en toch vaak totaal nieuw
Roberto Loreggian: Bach/Leonhardt. Brilliant Classics (3 cd's).
Op herontdekte werken van Bach hoeven we niet meer te rekenen, maar de muziek die de Italiaanse klavecinist Roberto Loreggian op cd heeft vastgelegd, komt een eind in de buurt: Bach-transcripties door Gustav Leonhardt, de klavecinist die als geen ander in staat was tussen de oren van Bach te kruipen. Helemaal nieuw zijn deze bewerkingen niet: Leonhardt zelf heeft er in 1982 een aantal op plaat gezet. Vijf jaar na zijn dood, in 2012, is de muziek ook in druk verschenen, dankzij het werk van zijn leerling en collega Siebe Henstra.
Het bijzondere is dat Leonhardt zich nu juist heeft ontfermd over de solistische vioolpartita's en -sonates, en de cellosuites. Die heeft hij – geheel in de trant van Bach zelf – aangekleed met harmonieën en tegen- en tussenstemmen. De muziek klinkt daardoor vertrouwd en tegelijkertijd vaak totaal nieuw.
Loreggians spel kan de vergelijking met dat van de meester niet helemaal doorstaan (het staat allemaal op Spotify), maar ook hier valt veel te genieten. Vooral de bewerking van de cellosuite in D (de allermoeilijkste, voor een vijfsnarige cello) is virtuoos en exuberant.
Mstislav Rostropovich: L'archet indomptable. Documentaire van Bruno Monsaignon. Naxos (dvd).
De ontembare strijkstok heet de documentaire die Bruno Monsaignon heeft gemaakt over Mstislav Rostropovitsj. Toch klopt die term, afkomstig van de schrijver Aleksandr Solzjenitsyn, eigenlijk niet als je ziet hoe totaal de vermaarde cellist zijn instrument beheerste. Het is een fascinerende film, omdat Rostropovitsj' bewogen levensloop onlosmakelijk verweven was met de politieke ontwikkelingen van zijn tijd.
Als baby van vier maanden oud werd de kleine 'Slava' in de cellokist van zijn vader gelegd. Hij werd gevierd, en later, toen hij zich inzette voor de dissidente Solzjenitsyn, verguisd, verbannen en nog weer vele jaren later, na de val van de Muur, gerehabiliteerd. De vele historische beelden, waarin het markante temperament en vele andere aspecten van deze menslievende meestermuzikant tot uiting komen, worden afgewisseld met commentaren van Slava's dochters en de weduwe en zoon van Solzjenitsyn. In de bonusafdeling komen ze uitvoeriger aan het woord, naast Bach, Beethoven en Tsjaikovski.
Tobias Klein: Chambery. Fie Schouten e.a. Attacca.
Wat gaat Chambery, een cd met werk van de Nederlandse rietblazer en componist Tobias Klein, heerlijk van start. In zijn Leichte Überlappungen bestoken twee basklarinetten elkaar met boventonen in dansante, maar ongrijpbare ritmes. Microtonen en woelige terzijdes fungeren als stoorzender, zonder dat het afbreuk doet aan deze 21ste-eeuwse fanfare. Net als in de andere composities is de hoofdrol weggelegd voor basklarinetkampioene Fie Schouten.
Dat smaakt naar meer. Maar helaas gaat het daarna alleen maar bergafwaarts en wordt de muzikale spoeling steeds dunner. Het laatste stuk, niet van Klein maar van Enno Poppe, spant wat dat betreft de kroon.
© Frits van der Waa 2018
