de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 22 maart 2021
Bespiegelende Diepenbrock van Mathias Goerne
Im grossen Schweigen, door het Rotterdams Philharmonisch Orkest en Matthias Goerne o.l.v. Lahav Shani. 20/3, livestream vanuit De Doelen, Rotterdam.
Tegenover de immense stilte van de natuur, die immers niet praten kan, staat de mens sprakeloos, stelt Nietzsche aan het begin van zijn prozagedicht Im grossen Schweigen. Maar de dichter laat zich niet kisten: aan het eind van zijn overwegingen acht hij toch de mens superieur.
De Nederlandse componist Alphons Diepenbrock werd hierdoor zozeer aangesproken dat hij de tekst in 1906 toonzette als een 'symfonisch lied', een door hemzelf ontwikkeld genre, waarin het orkest een grotere rol speelt dan in het traditionele orkestlied. Omdat Diepenbrock, die nog steeds als een van de grootste uit de Nederlandse muziekgeschiedenis wordt beschouwd, honderd jaar geleden is gestorven, gedenkt het Rotterdam Philharmonisch Orkest hem met een uitvoering van deze compositie, die men via de orkestsite vanuit De Doelen kan laten binnenstromen.
De diepe baritonklank en de bespiegelende voordracht van Mathias Goerne passen uitstekend bij het ruim twintig minuten durende opus, dat vrij donker, maar toch transparant van klank is. Mahler is niet ver weg, maar Diepenbrocks palet ontbeert ironie, en zijn orkestbehandeling is veelstemmiger: plooibare houtblazerslijnen met krimpende en weer uitdijende, aan het onbestemde grenzende ritmes vlechten zich door een met baslijnen en harmonieën vaster aangegeven raamwerk. Klokklanken illustreren de tekst, evenals de in schitterende majeurakkoorden gevatte variant op de hymne Ave maris stella waarmee het ruim twintig minuten durende stuk besluit.
Dirigent Lahav Shani toont affiniteit met de wat introverte, niet al te toegankelijke klankwereld van Diepenbrock, waaraan de oorklevers ontbreken die in de twee omlijstende werken van Wagner – Siegfried Idyll en de ouverture van Tannhäuser – zo manifest aanwezig zijn.
© Frits van der Waa 2021
