In verkorte vorm verschenen in de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 1 december 2005 (pagina K18)
Muziek op schrift gesteld
Er zijn tientallen, misschien wel honderden manieren om muziek op te schrijven, en er is niet één die accuraat genoeg is om alle aspecten
ervan te vangen. Zelfs de beste geluidsopname - in wezen ook een vorm van muzieknotatie - vertelt je
niet hoe de muziek gespeeld moet worden. Daar zijn weer andere, op hun eigen manier niet helemaal
toereikende manieren voor.
Wel ziet notenschrift er bijna altijd bijzonder mooi uit. Blijkbaar vindt de compositie en orde
die er in muziek heerst ook zijn weerslag op het papier, of het nu gaat om de traditionele notatie,
grepenschrift zoals tabulatuur en Klavarskribo, dan wel om grafische weergaven van elektronische of
microtonale muziek. Zelfs schilders als Klee en Kandinsky vonden niet alleen inspiratie in de muziek
zelf, maar ook in het notenbeeld. En in de jaren zestig raakten beeldende kunst en compositie aan
elkaar in het verschijnsel van de de grafische partituur - dat overigens geen blijverje is geworden.
Al dit schoons is verzameld in het boek Muziek OpSchrift, dat uitgebracht is naar aanleiding
van de gelijknamige tentoonstelling die tot 19 maart in het Tilburgse Scryption-museum te zien is.
Het is geen catalogus en evenmin een leerboek, maar een fascinerende, rijk geïllustreerde vogelvlucht
die veertig eeuwen en de hele wereld omspant. Zelfs het Braille-muziekschrift en de muziektypemachine
komen aan bod.
Geestrijk hoogtepunt te midden van de vele feitelijkheden is een briljant essay van componist Dick
Raaijmakers, die onder andere de toonladder vergelijkt met een huishoudelijk opbergsysteem 'waarbij
in wezen immateriëe tonen in timmermanstermen als hoog, laag, zwaar, licht, kort, lang en
dergelijke worden gekwalificeerd.'
Met de notatie van de geschreven tekst is het niet zo voorspoedig gelopen als je zou wensen. Naast
zinnen zonder kop of staart staan er honderden dubbele spaties in en rare misbaksels als 'oonhoogte'.
In dat licht valt het mee dat er slechts één illustratie ondersteboven is afgebeeld.
Rob van Berkel (ed.): Muziek OpSchrift: de wereld van de muzieknotatie. Scryption; € 24,50; ISBN 90 75159 27 7.
© Frits van der Waa 2006
