de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 20 maart 2006 (pagina 11)
Droomrecensies leiden tot ongewone composities
Worte ohne Lieder, door Ensemble Klang. 17 maart, Centre Céramique, Maastricht.
In de omgekeerde wereld blijkt het goed toeven. Zes auteurs kregen de opdracht om een imaginair
muziekstuk te beschrijven, waarna zes aankomende componisten de kans kregen deze hersenspinsels in
klinkende noten om te zetten. Worte ohne Lieder heet dit project van de Maastrichtse stichting
Intro/In Situ. De artikelen zijn gepubliceerd in het literair tijdschrift Tirade, en het ongewone, maar
zeer onderhoudende concert wordt vermoedelijk na de première van afgelopen vrijdag nog elders
herhaald.
Natuurlijk golden er praktische beperkingen voor de droomcomposities. De lengte mocht de acht minuten
niet overschrijden, en ook was de combinatie van twee saxen, trombone, piano, slagwerk en gitaar gegeven.
Dat is namelijk de bezetting van het jonge ensemble Klang, dat zich met innemende precisie en toewijding
van zijn taak kweet.
Bij de scribenten heeft de opdracht grootse fantasieën losgemaakt, zo veel is zeker. Klaas de Vries,
in het dagelijks leven componist, legde de lat het hoogst door een muziekstuk te beschrijven dat zich
afspeelt op 'een ondeelbaar, eeuwigdurend ogenblik', zich kenmerkt door een oogverblindende intensiteit,
en eindigt in een zwarte kern. Sander Breure, die uit deze veeleisende metaforen het stuk Zum Schweigen des Grabes destilleerde,
kwam dan ook niet verder dan aaneengeregen lieflijke majeur- en mineurtexturen.
NRC Handelsblad-redacteur Kasper Jansen had het Federico Reuben daarentegen erg makkelijk gemaakt door
een stuk te beschrijven met een zesdelig grondplan, inclusief soli voor elk van de musici. Tussen
Aarde en Hemel was met veel ruige saxen en versplinterende processiemuziek wellicht niet helemaal
de 'muzikale benadering van de eeuwige volmaaktheid' die Jansen zich voorstelde.
Het volksdeuntje uit Sasha Zamler-Carharts Spring Sonatina, dat gemunt is door Arjan Peters,
literatuurcriticus van de Volkskrant, komt goed uit de verf, inclusief de daaropvolgende chaos en
synthese. Intrigerender is het stuk Cascade, verzonnen door schrijfster Margriet de Moor en
getoonzet door Pete Harden, gitarist van Klang. Felle, flitsende muziek, die beantwoordt aan het beeld
van de jongleur dat De Moor als model neemt.
De hoeveelheid ingrediënten die Roland de Beer (de Volkskrant) aandroeg voor het op Vestdijk
geïnspireerde Bolderhey, dat een oprukkende schizofrenie zou moeten schilderen, was wat te
groot voor Reza Namavar. Klompen en mondharp heeft hij geschrapt, maar hij handhaaft de megafoon, de
mondharmonica's en de paraplu, waarbij hij ook nog eens solide opeenstapelingen van motieven realiseert.
Even raak zijn de geleidelijk transformerende notenspinsels van KlankRomp, die componiste Ji-Sun
Yang aaneenrijgt naar aanleiding van de listige premisses van componist-auteur Elmer Schönberger.
Het is een spannende formule, deze Worte ohne Lieder, die misschien wel voor herhaling vatbaar is.
En het aardigst is wel dat elk van de componisten, pril of vroegrijp, de opdracht consciëntieus heeft
uitgevoerd, en daarbij toch duidelijk waarneembaar een eigen signatuur heeft gehandhaafd.
© Frits van der Waa 2006
